نورپردازی در عکاسی پرتره : چه چیزهایی را لازم است بدانیم ؟

در این مقاله قصد دارم تکنیک‌های مختلف نورپردازی در عکاسی پرتره را به شما آموزش دهم و الگوهای آن را به طور کامل توضیح دهم.

در عکاسی پرتره به شیوه‌ی کلاسیک موارد مختلفی وجود دارد که به عنوان یک عکاس حرفه‌ای، حتما باید آنها را کنترل کنید؛ برای مثال نورپردازی، میزان روشنایی، الگوی نورپردازی، نمای صورت، زاویه دید و فیگور سوژه.

من پیشنهاد می‌کنم این اصول را صرفا در ابتدای مسیر یاد بگیرید، اما به جای استفاده از آنها از خلاقیت خود استفاده کنید. در واقع با زیر پا گذاشتن قوانین نوشته شده می‌توانید عکس‌هایی را ثبت کنید که از آثار سایر عکاسان متمایز باشد.

در این مقاله قصد دارم به شما در مورد الگوهای مختلف نورپردازی بگویم که بدون شک برای عکاسی استودیویی یکی از مهمترین فاکتورها به حساب می‌آید. پس توجه داشته باشید، اینکه نورپردازی چیست و یا از چه نوع نوری باید استفاده کنیم در لیست مباحث این مقاله نخواهد بود.

اگر بخواهم خیلی ساده توضیح دهم، الگوی نورپردازی به چگونگی ترکیب نور و سایه در چهره‌ی سوژه در عکاسی پرتره اشاره می‌کند. 

تجهیزات مناسب در عکاسی پرتره بسیار مهم‌ است. اینکه شما از تجهیزات مناسبی استفاده کنید که مناسب عکاسی در استودیو یا در فضای باز و طبیعت باشد بسته به نوع مکان و نوع عکاسی شما متفاوت است. برای  همین‌منظور آکادمی دیدنگار دوره تخصصی پرتره و مدلینگ را برای دسترسی بهتر به مفاهیم مناسب عکاسی پرتره برگزار  می‌کند.

انواع نورپردازی در عکاسی پرتره

• نورپردازی یک طرفه ( Split lighting )
• نورپردازی حلقه‌ای ( Loop lighting )
• نورپردازی رامبراند ( Rembrandt lighting )
• نورپردازی پروانه‌ای ( Butterfly lighting )

پیشنهاد نویسنده : عکاسی کاندید یا عکاسی بی هوا چیست ؟

همچنین چند مدل نورپردازی دیگر از جمله نورپردازی گسترده یا نورپردازی کوتاه هم وجود دارند که بیشتر یک سبک هستند و می‌توان آنها را به عنوان زیر مجموعه‌ای برای الگوهای بالا معرفی کرد. حال بیایید تک تک آنها را با هم بررسی کنیم …

نورپردازی یک طرفه ( Split lighting )

نورپردازی یک طرفه و یا همان اسپلیت همانطور که از نام آن مشخص است، صورت سوژه را دقیقا به دو بخش مساوی تقسیم می‌کند که یک طرف آن توسط نور روشن شده و طرف دیگر سایه است. البته میزان سایه می‌تواند متفاوت باشد، اما هیچ نور مستقیمی نباید روی آن باشد.

این نوع نورپردازی کمی نمایشی‌تر از سایر سبک‌ها بوده و برای مواردی چون عکاسی از یک نوازنده یا موسیقیدان استفاده می‌شود. همچنین این نوع نورپردازی بیشتر به الگوهای مردانه اشاره دارد و به همین علت برای عکاسی از مردان مناسب‌تر است.

البته به خاطر داشته باشید که هیچ قانون سخت و شکننده‌ای وجود ندارد که ملزم به پیروی از آن باشید، بنابراین پیشنهاد می‌کنم خودتان با استفاده از خلاقیتتان از این سبک و سایر سبک‌های دیگر استفاده کنید. شما تنها برای شروع کار لازم است از دستورالعمل‌ها پیروی کنید و پس از آن بهتر است متمایز باشید.

برای دستیابی به نورپردازی یک طرفه کافی است منبع نور را 90 درجه به سمت چپ یا راست سوژه قرار بچرخانید، البته بهتر است کمی هم به سمت پشت سر سوژه تمایل داشته باشد تا هیچ نوری به طرف مقابل صورت نتابد.

جایی که شما نور را در رابطه با موضوع قرار می‌دهید به چهره‌ی سوژه بستگی دارد. مشاهده کنید که چگونه نور روی صورت او می‌افتد و مطابق آن همه چیز را تنظیم کنید. در نورپردازی اسپلیت همچنین می‌توانید اندکی نور روی چشمی که در طرف سایه قرار گرفته داشته باشید، البته این دست خودتان است؛ در صورتی که کمی بیش از حد نور را بچرخانید ممکن است جلوه‌ی خوبی را بدست نیاورید.

توجه : هر الگوی نورپردازی را می‌توان در هر نمای صورت ایجاد کرد ( نمای جلویی که هر دو گوش را نشان می‌دهد، یا صورت، و حتی بخش دیگری از آن ). فقط بخاطر داشته باشید که منبع نور شما برای حفظ الگوی نورپردازی باید از چهره پیروی کند. اگر سوژه سر خود را بچرخاند و یا فیگور اینطور باشد، الگوی نورپردازی هم تغییر خواهد کرد.

بنابراین بهتر است این مورد را خودتان و با توجه به فیگور سوژه تنظیم کنید.

توجه کنید که در عکس بالا چشمان کودک بازتابی از منبع واقعی نور در آنها است. این یک لکه‌ی سفید رنگ است، اما اگر نزدیکتر به آن نگاه کنیم می‌توانیم شکل نوری را که در این پرتره استفاده شده است مشاهده کنیم.

پیشنهاد نویسنده : ایده‌های عکاسی در خانه : جادوی اشیاء معلق در عکاسی !

نقطه‌ی روشن داخل چشم و همچنین نقطه‌ی سیاه داخل آن نقطه‌ی روشن را می‌بینید ؟ این همان نوری است که من از آن استفاده کردم، روی آن هم یک سافت باکس شش ضلعی کوچک را قرار داده بودم.

در اینجا من منبع نور را درست در مقابل سوژه قرار دادم، بدون توجه به چیز دیگری و خود سوژه به آن توجه کرد. در صورتی که من این نقطه‌ی درخشان را نداشتم ممکن بود چشم‌ها تاریک، مرده و بی جان به نظر برسند، پس باید حداقل یک چشم روشنایی را نشان دهد تا حس زنده بودن را به تصویر اضافه کند.

توجه داشته باشید که منبع نور خود را در جایی قرار دهید که یا یک چشم و یا هر دو چشم بازتاب آن را در خود داشته باشند، این حالت حس زندگی و درخشش را به تصویر شما اضافه خواهد کرد.

نورپردازی حلقه‌ای ( Loop lighting )

نورپردازی حلقه‌ای توسط سایه‌ی کوچکی در کنار بینی سوژه و روی گونه‌ی او به وجود می‌آید. برای ایجاد این حلقه‌ی کوچک لازم است منبع نور کمی بالاتر از سطح چشم سوژه و در حدود زاویه‌ی 30 تا 45 درجه‌ای دوربین قرار گرفته باشد.

البته باید توجه داشته باشید که این زوایا بر اساس یک سوژه‌ی کلی در نظر گرفته شده‌اند و با توجه به نوع فیگور سوژه‌ی شما ممکن است متفاوت باشند.

به این تصویر نگاه کنید تا ببینید که سایه‌ها دقیقا در کجا قرار می‌گیرند، همچنین در سمت چپ سایه‌ی کوچکی از بینی را مشاهده می‌کنید. در نورپردازی حلقه‌ای سایه‌ی روی بینی و گونه باید نرم، باریک و کوچک باشد. همچنین اگر کمی به سمت پایین متمایل شود بسیار بهتر است.

البته باید توجه داشته باشید که با توجه به فرم صورت سوژه ممکن است این سایه‌ها متفاوت باشند. همچنین در نظر داشته باشید چون نورپردازی از جلو صورت می‌گیرد، پرسپکتیو نیز با سایر الگوهای نورپردازی کمی تفاوت خواهد داشت.

پیشنهاد نویسنده : تکنیک تبدیل عکس به نقاشی در نرم افزار فتوشاپ

نورپردازی حلقه‌ای احتمالا ساده‌ترین، رایج‌ترین و محبوب‌ترین نوع نورپردازی است، چرا که محل قرارگیری منابع نور در آن بسیار ساده بوده و سایر تنظیمات نیز خیلی پیچیده نیست.

در این تصویر پس زمینه‌ی سیاه یک نماد برای نمایش بهتر موضوع است، در واقع بک گراند تصویر شما هر چیزی می‌تواند باشد. در این مثال از یک رفلکتور در سمت چپ سوژه استفاده شده تا نور بک سوژه را به سمت چهره‌ی خود او بتاباند.

فرقی ندارد که محیطی که برای عکاسی انتخاب کردید آفتابی باشد یا خیر، شما هنوز هم باید از منبع نور خودتان استفاده کنید. فقط کافیست کمی با زاویه‌ها بازی کنید تا به یک الگوی نورپردازی صحیح برسید. برای نورپردازی حلقه‌ای بهتر است منبع نور را در زاویه‌ی 30 تا 45 درجه‌ای دوربینتان قرار دهید.

همچنین اندکی باید بالاتر از صورت سوژه باشد تا سایه‌های زیر بینی زیباتر جلوه داده شوند. من بسیار زیاد دیده‌ام که عکاس به اشتباه نور را طوری تنظیم کرده که هیچ سایه‌ای زیر بینی تشکیل نشده و یا نور کاملا صورت را پوشانده است. این باعث می‌شود نور زیر بینی سوژه را هم روشن کند و باعث شود پرسپکتیو تا حد زیادی به هم بریزد.

نورپردازی رامبراند ( Rembrandt lighting )

دلیل اینکه نام این الگوی نورپردازی را رامبراند گذاشته‌اند این است که اسطوره‌ی نقاشی هلند، یعنی رامبراند، در نقاشی‌های خود از این الگو برای ایجاد نور و سایه در سوژه‌های خود استفاده می‌کرده است. مشخص‌ترین و بارزترین ویژگی این سبک نورپردازی، مثلثی است که در کنار بینی و روی گونه از نور ایجاد می‌شود.

برخلاف نورپردازی حلقه‌ای که در آن هیچ سایه‌ای در کنار بینی و روی گونه ایجاد نمی‌شد، در اینجا بخش بزرگی از چهره‌ی سوژه به طور کامل سایه خواهد بود و بخش کوچکی به شکل مثلی در گونه‌ی مخالف جهت نور، روشن خواهد بود.

برای اینکه مطمئن شوید تصویر شما خوب خواهد شد باید دقت کنید که حتما هر دو چشم نیز روشن باشند، همانطور که پیشتر گفتم روشن بودن چشم حس زندگی را به عکس می‌بخشد، در غیر این صورت چشم مرده و غیر واقعی خواهد بود.

نورپردازی رامبراند نیز همانند نورپردازی یک طرفه حسی نمایشی دارد و برای همین باعث می‌شود اندکی احساس و خلق و خوی تصویر تیره باشد. پس باید توجه داشته باشید که در جاهای مناسب از آن استفاده کنید.

برای ایجاد نورپردازی رامبراند باید سوژه کمی از منبع نور دور باشد. همچنین نور باید به حدی بالای سر سوژه برود که سایه‌ی کنار بینی به سمت پایین گونه حرکت داشته باشد. لازم است دقت داشته باشید که چهره‌ی همه‌ی افراد برای نورپردازی رامبراند مناسب و ایده‌آل نیست؛ برای مثال افرادی که استخوان گونه‌ی برجسته‌تری دارند شرایط بهتری برای این سبک خواهند داشت.

در نقطه‌ی مقابل، اگر سوژه بینی کوچکی داشته باشد این سبک به هیچ عنوان برای او خوب نخواهد بود و دستیابی به این نورپردازی نیز تقریبا غیر ممکن می‌شود. مجددا تکرار می‌کنم، هیچ الزامی وجود ندارد که حتما از یک الگوی خاص پیروی کنید و همه چیز را دقیق مطابق قوانین نوشته شده پیش ببرید.

پیشنهاد نویسنده : ترفندهای عکاسی از نوزاد : از کودکان خود در خانه عکس‌های زیبایی ثبت کنید !

تنها چیزی که مهم است نوع روشناییست، شما می‌تواند نوع نور، شدت آن و یا میزان سایه‌های تصویر را مطابق دلخواهتان تغییر دهید. همچنین استفاده‌ی خلاقانه از رفلکتور در این سبک می‌تواند همه چیز را به طور کامل تغییر بدهد.

نورپردازی پروانه‌ای ( Butterfly lighting )

نورپردازی پروانه‌ای در واقع می‌تواند سایه‌هایی شبیه به یک پروانه را در چهره‌ی شما به وجود بیاورد که البته با توجه به فرم صورت سوژه می‌تواند اندکی متغیر باشد. در این سبک منبع نور اصلی درست در پشت دوربین و کمی بالاتر از آن قرار می‌گیرد.

این نوع نورپردازی بیشتر برای جلوه دادن به گونه‌ها و چانه استفاده می‌شود و می‌تواند این بخش‌ها را جذاب‌تر به نمایش در بیاورد. همچنین برای افراد مسن نیز مناسب‌تر خواهد بود، چرا که می‌تواند تا حد زیادی چین و چروک‌ها را پوشش بدهد.

در این سبک نورپردازی باید منبع نور اصلی را اندکی بالاتر از دوربین و یا بالاتر از سطح چشم سوژه قرار دهید، همچنین لازم است حتما اندکی عقب‌تر از خود دوربین باشد. گاهی اوقات قرار دادن یک رفلکتور یا یک صفحه‌ی سفید رنگ در زیر چانه می‌تواند حس بهتری را به عکس منتقل کند.

در این الگوی نورپردازی استخوان گونه برجسته‌تر به نظر رسیده و باریکی چهره نیز از بین می‌رود. ایجاد این الگو با استفاده از تنها یک منبع نور کاری نسبتا سخت خواهد بود، چرا که نورانی شدن بخش‌های زیر بینی به قدرت بیشتری از نور نسبت به سایر بخش‌ها نیاز خواهد داشت.

نورپردازی حاشیه‌ای ( Rim Lighting )

نورپردازی پرتره حاشیه‌ای برای تفکیک سوژه شما از پس زمینه و برجسته کردن خطوط اطراف آن است. برای انجام تنظیمات، یک نور را در پشت سوژه قرار دهید و آن را به سمت پشت سر او بچرخانید. جهت ایجاد درام بیشتر منبع نور پشت سر ( کیکر ) باید قدرتمندتر از منبع نوری باشد که از جلو به سوژه نور می‌تاباند.

پیشنهاد نویسنده : اشکال، الگوها، بافت‌ها و خطوط در عکاسی : با کمی صبر و تمرین تصاویر بی نظیری را ثبت کنید !

نورپردازی گسترده ( Broad Lighting )

نورپردازی گسترده را نمی‌توان یک الگوی خاص و شاخص در عکاسی به حساب آورد، در واقع این یک سبک روشنایی است که می‌تواند زیر مجموعه‌ی هر یک از سبک‌های نورپردازی حلقه‌ای، رامبراند و یا یک طرفه باشد.

نورپردازی گسترده زمانی شکل می‌گیرد که صورت سوژه کمی از مرکز دور می‌شود و قسمت جلوی صورت که به سمت دوربین قرار دارد ( و در واقع گسترده‌تر است ) روشن می‌شود. این باعث می‌شود تا منطقه‌ی بزرگتری روشن باشد و سایه نیز کوچکتر به نظر برسد.

نورپردازی گسترده گاهی اوقات برای عکاسی پرتره به سبک ” High Key ” استفاده می‌شود. این نوع نورپردازی باعث می‌شود چهره فرد وسیع‌تر و یا گسترده‌تر به نظر برسد ( از این رو آن را اینگونه نامگذاری کرده‌اند ) و می‌توان از آن برای شخصی که دارای چهره‌ای بسیار باریک است استفاده کرد تا آن را اندکی گسترده‌تر نشان بدهد.

البته بسیاری از مردم دوست دارند صورتشان باریک‌تر از حالت عادی به نظر برسد، و نه وسیع‌تر، به همین دلیل مورد پسند همه نخواهد بود. همچنین توجه داشته باشید برای افرادی که صورت چاق و یا گردی دارند، این سبک به هیچ عنوان مناسب نخواهد بود.

برای ایجاد نورپردازی گسترده، صورت از منبع نور باید دور شود. توجه داشته باشید که طرفی از صورت که به سمت دوربین قرار دارد بیشترین نور را دریافت خواهد کرد و سایه‌ها نیز در قسمت مخالف، یعنی دورترین بخش نسبت به دوربین خواهند بود؛ به عبارت ساده‌تر وسیع‌ترین و بزرگترین بخش صورت را روشن خواهید دید.

نورپردازی کوتاه ( Short Lighting )

نورپردازی کوتاه دقیقا مخالف نورپردازی گسترده است. همانطور که در مثال زیر مشاهده می‌کنید، نورپردازی کوتاه باعث می‌شود که طرفی که به سمت دوربین نزدیک‌تر است ( همان بخش بزرگتر ) بیشتر در سایه باشد. این سبک اغلب برای عکاسی پرتره به شیوه‌ی ” Low Key ” و یا پرتره‌های تاریک استفاده می‌شود.

در این سبک بیشتر بخش‌های چهره در سایه قرار می‌گیرند و به نوعی حس مجسمه وار به تصویر می‌دهند، در واقع می‌توانند ویژگی‌های سه بعدی را در تصویر تقویت کنند. این سبک برای لاغر نشان دادن افراد مختلف بوده و حس تمسخر و یا اغراق را نیز گاهی به تصویر اضافه می‌کند.

پیشنهاد نویسنده : سه مهارت ترکیب بندی در عکاسی که می‌توان آنها را با تمرین کردن در خانه آموخت

در نورپردازی کوتاه، این بار صورت به سمت منبع نور چرخانده شده است. توجه کنید که چگونه قسمتی از چهره که از دور دوربین دور شده است بیشترین نور را روی آن نشان می‌دهد و سایه‌ها در قسمت نزدیک صورت قرار دارند. به عبارت ساده نورپردازی کوتاه سایه‌هایی در بزرگترین قسمت چهره را به وجود می‌آورد.

همه را در کنار هم داشته باشید

هنگامی که شما با تکنیک های مختلف نورپردازی در عکاسی آشنا می شوید یاد می گیرید که چگونه هر یک از الگوهای مختلف نورپردازی را ایجاد کرده و به کار ببرید، و چگونه و چه موقع آنها را بکار بگیرید. با مطالعه‌ی چهره‌ی سوژه‌ی خود خواهید آموخت که کدام الگوی نورپردازی برای آنها بهترین حالت را به وجود خواهد آورد و کدام حالت نورپردازی خلق و خوی سوژه را مطلوب نشان خواهد داد.

ممکن است فردی با چهره‌ی بسیار چاق داشته باشید که دلش بخواهد چهره‌اش لاغر نشان داده شود، و یا شخصی که برای یک ویدئوی تبلیغاتی بخواهد از خود فیلم بگیرد و برایش نمایش عصبانیت یا جدیت مهم باشد؛ هر یک از اینها بسیار متفاوت هستند.

هنگامی که تمامی الگوهای نورپردازی را بشناسید، می‌توانید به خوبی روی کیفیت و جهت نور تمرکز و تسلط داشته باشید. هر چند که این مباحث در موضوع این مقاله نیستند، اما سعی کنید مهمترین چالش را خودتان به وجود آورده و خلاقیتتان را امتحان کنید.

اگر بتوانید منبع نور را تغییر دهید، تغییر الگوی روشنایی در عکاسی بسیار ساده‌تر خواهد شد؛ اما اگر منبع نور اصلی شما خورشید باشد و یا یک پنجره، کار کمی سخت خواهد بود. بنابراین شما باید به جای حرکت نور، سوژه را چرخانده و تا حد زیادی هم از جهت دهنده‌های نور، مثل رفلکتورها استفاده کنید.

اساسا در مورد نور چیزی که مهم است، تعامل آن با سوژه می‌باشد، حال فرقی ندارد که سوژه را بچرخانید و یا دوربینتان را به حرکت در بیاورید، در هر صورت خلاقیت شما تعیین می‌کند که یک عکس خوب باشد یا نه.

زیاد تمرین کنید

یکی از مهمترین چیزها در به مهارت رسیدن در عکاسی این است که تمرین مداوم و زیادی داشته باشید، سعی کنید تمامی این الگوهای نورپردازی را روی یک شخص امتحان کنید. مطمئن باشید نتیجه در دفعات اول خیلی جالب نخواهد بود، اما همین می‌تواند یک قدم بسیار بزرگ برای شما باشد.

بخاطر داشته باشید که از دو نورپردازی گسترده و کوتاه می‌توانید در هر محیطی استفاده کنید، در واقع نیازی به یک منبع نور مصنوعی ندارید. شما می‌توانید هر چیزی را که می‌خواهید، نظیر قدرت فلاش یا تجهیزات دیگر مثل رفلکتور را به دلخواه خودتان تغییر دهید، اما پیشنهاد می‌کنم اول روی الگوهای اولیه تمرکز کنید تا به مهارت و تسلط کافی دست پیدا کنید.

من خودم برای شروع یادگیری از نورهای جانبی استفاده نکردم تا چالشم کمی جدی‌تر باشد، این حرکت می‌تواند مهارت‌های شما را تا حد زیادی ارتقا دهد. همچنین سعی کنید برای شروع از سوژه‌ای استفاده کنید که مستقیما در مقابل دوربین ایستاده و هیچ فیگور خاصی ندارد.

پیشنهاد نویسنده : پیش زمینه در عکاسی را بهتر بشناسید : چگونه تصاویر جذاب‌تری ثبت کنیم ؟

لطفاً نتایج خود را به من نیز نشان دهید و هرگونه چالش یا مشکلی را که با آن روبرو شدید را به اشتراک بگذارید. من سعی می‌کنم به شما کمک کنم تا آنها را حل کنید.

امیدوارم مقاله‌ی ” نورپردازی در عکاسی پرتره : چه چیزهایی را لازم است بدانیم ؟ “ برایتان جذاب و مفید بوده باشد. نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. همچنین اگر پرسشی وجود داشت، آن را در بخش نظرات همین پست مطرح کنید تا پاسخ دهم. موفق باشید !