بلاکچین چیست؟
اگر با بازار ارزهای دیجیتال آشنایی داشته باشید، به احتمال زیاد با اصطلاح بلاکچین آشنا شده‌اید. اصطلاح بلاکچین با داغ شدن بازار ارزهای دیجیتال به یک مفهوم اساسی و پرمخاطب در این زمینه تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم تا تمامی آنچه در رابطه با بلاکچین حائز اهمیت است را بررسی کنیم. پس اگر هنوز با این اصطلاح آشنا نشده‌اید و کنجکاو هستید تا با اصطلاحات بازار ارز دیجیتال آشنا شوید پیشنهاد می‌کنیم خواندن این مقاله را از دست ندهید.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین اصطلاحی بوده که از ترکیب دو کلمه انگلیسی Block به معنی بلوک و Chain به معنی زنجیره تشکیل شده است و منظور از آن زنجیره‌ای از اطلاعات دیجیتالی بوده که درون بلاک‌های این زنجیره ذخیره می‌شود. اگر بخواهیم یک تعریف کلی برای بلاکچین بیان کنیم باید بگوییم بلاکچین یک دفتر کل اشتراکی، غیرمتمرکز و توزیع شده بوده که از زنجیره‌ای از سوابق که تحت عنوان بلاک شناخته می‌شود ساخته شده است. هر یک از بلاک‌های این زنجیره نوعی از اطلاعات از جمله سوابق معاملات را در خود ذخیره می‌کند. از جمله اطلاعات ذخیره شده در هر بلاک می‌توان به تاریخ معاملات، زمان معاملات، مبلغ خرید، اطلاعات فروشنده و خریدار و… اشاره کرد. آنچه اهمیت دارد این است که ذخیره اطلاعات بدون درز اطلاعات هویتی بوده و با یک امضای دیجیتال منحصربه‌فرد انجام می‌شود. این امضای دیجیتال منحصربه‌فرد تحت عنوان هش (Hash) شناخته شده که کد منحصربه‌فردی بوده که هر بلاک آن را ذخیره کرده و برای تشخیص فعالیت‌های انجام شده در blockchain مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع بلاکچین
بلاکچین شامل دسته‌بندی‌های مختلفی بوده که در برخی ویژگی‌ها و عملکردها با یک‌دیگر تفاوت دارند. از جمله دسته‌بندی‌های مختلف بلاکچین می‌توان به بلاکچین عمومی، بلاکچین خصوصی، بلاکچین هیبرید و بلاکچین کنسرسیومی اشاره کرد. در ادامه به بررسی هر یک از انواع blockchain می‌پردازیم.
بلاکچین عمومی
از جمله بلاکچین‌های عمومی می‌توان به بیت کوین اشاره کرد که برای آن محدودیت دسترسی وجود نداشته و همه افراد می‌توانند عضو سیستم شوند. در این بلاکچین تمامی افراد عضو شده می‌توانند blockchain ارز دیجیتال خود از جمله بیت کوین را مشاهده کرده و همچنین با استفاده از کامپیوترهای شخصی خود به شبکه بلاکچین متصل شوند. این امر سبب می‌شود تا در زمان اضافه شدن بلاک جدید به بلاکچین، کامپیوتر نسخه‌ای به‌روزرسانی شده blockchain را دریافت کنند.
بلاکچین خصوصی
برخلاف بلاکچین‌های عمومی که تمامی افراد قابلیت عضو شدن در آن و دسترسی به اطلاعات را دارند، در بلاکچین‌های خصوصی محدودیت دسترسی به اطلاعات وجود داشته و ثبت‌نام و استفاده از سیستم به تایید نیاز دارند. از جمله بلاکچین‌های خصوصی می‌توان به بلاکچین‌های شرکتی اشاره کرد که دسترسی به اطلاعاتی مانند دستمزد کارمندان برای تمامی افراد امکان‌پذیر نیست.
بلاکچین هیبرید
blockchain هیبرید همانطور که از نام آن نیز مشخص است ترکیبی از بلاکچین‌های عمومی و خصوصی می‌باشد. بلاکچین هیبرید مزایای هر دو بلاکچین خصوصی و عمومی را دربرداشته و معایب آنها را به حداقل رسانده است. در بلاکچین‌های هیبرید اجازه دسترسی به اطلاعات و عضویت توسط مسئول کنترل‌کننده صادر شده و میزان فعالیت کاربران نیز توسط مسئول کنترل‌کننده مشخص می‌شود. با این حال ورود تمامی افراد به این شبکه بلاکچین آزاد نیست.
بلاکچین کنسرسیومی
بلاکچین کنسرسیومی برای معاملات بین سازمانی و بین شرکتی کاربرد دارد. این بلاکچین نیمه غیرمتمرکز بوده که چند شرکت یا سازمان برای همکاری یا شراکت با یک‌دیگر می‌توانند یک بستر مشترک در آن ایجاد کرده و به تبادل امن اطلاعات بپردازند.
نحوه عملکرد بلاکچین
نحوه عملکرد blockchain شامل چهار مرحله مختلف می‌شود. همانطور که گفته شد بلاکچین زنجیره‌ای از بلاک‌های دربردارنده اطلاعات است. بنابراین زمانی که قرار است یک بلاک جدید به این زنجیره اضافه شود، باید چهار مرحله را پشت سر بگذارد. این مراحل شامل موارد زیر می‌شود.
شروع معامله یا تراکنش
انجام هر گونه تراکنش یا معامله در شبکه سبب اضافه شدن یک بلاک جدید به blockchain می‌شود. به عنوان مثال اگر در زمینه خرید و فروش اتریوم فعالیت دارید و قصد دارید مقداری اتریوم به کیف پول فرد دیگری واریز کنید، این تراکنش همراه با ایجاد یک بلاک جدید در بلاکچین مربوط به اتریوم همراه است.
برای خریدوفروش ارز دیجیتال باید از یک صرافی معتبر ایرانی شروع کنید، پس از انتخاب صرافی مورد نظر و ثبت نام می‌توانید با تبدیل تومان به ارز دیجیتال و بالعکس معامله گری را شروع کنید.
تایید تراکنش
زمانی که درخواست شما مبنی و انجام یک تراکنش یا معامله، به عنوان مثال انتقال اتریوم، ثبت شد، وظیفه تایید تراکنش شما بر عهده ماینرهای شبکه مسئول می‌باشد. این تایید تراکنش با وارد شدن اطلاعات به سیستم همراه بوده که اطلاعات جدید به وسیله هزاران کامپیوتری که در تمام دنیا به شبکه متصل است وارد سیستم می‌شود.
ذخیره معامله
پس از تایید تراکنش و وارد شدن اطلاعات به سیستم، تراکنش مربوطه در یک بلاک ذخیره شده و زمانی که صحت معامله تایید شد مبلغ درخواستی شما برای انتقال و همچنین امضای دیجیتالی شما که تحت عنوان هش شناخته می‌شود در بلاک ذخیره می‌گردد.
اضافه شدن بلاک به بلاکچین
اضافه شدن بلاک به blockchain با استفاده از کد شناسایی هش انجام می‌شود. زمانی که کلیه معاملات ذخیره شده در یک بلاک تایید شد، یک کد منحصر به فرد به نام هش به بلاک اختصاص می‌یابد که جهت شناسایی فروشنده معامله به بلاک افزوده می‌شود. زمانی که عملیات دریافت کد هش انجام شد، بلاک به طور دائمی به blockchain اضافه شده، در دسترس همه کاربران قرار گرفته و تمامی افراد می‌توانند به داده‌های معاملاتی شما دسترسی داشته باشند.
از جمله اطلاعاتی که پس از اضافه شدن بلاک به بلاکچین در اختیار عموم کاربران قرار می‌گیرد می‌توان به ارتفاع بلاک، کد 64 رقمی بلاک (هش)، مدت زمان استخراج بلاک، ماینری که استخراج را انجام داده و اندازه‌ی بلاک اشاره کرد.
مزایا و معایب بلاکچین چیست؟
فناوری بلاکچین مانند بسیاری از فناوری‌های روز دنیا مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه به بررسی این مزایا و معایب می‌پردازیم. آنچه اهمیت دارد این است که از آنجایی که فناوری blockchain یک فناوری نوظهور است، هنوز تمامی ظرفیت آن شناخته نشده که همین امر باعث می‌شود تمامی مزایا و معایب آن نیز بررسی نشده باشد.
مزایای بلاکچین
بیایید اول نگاهی به مزایای blockchain داشته باشیم. از جمله مزایای بلاکچین عبارتند از:
ثبات
یکی از مهمترین مزایای blockchain ثبات بالای اطلاعات است. به عبارت دیگر زمانی که بلاک‌ها تایید شده و به زنجیره اضافه شد، امکان تغییر یا حذف آنها بسیار دشوار بوده که همین امر سبب می‌شود ثبت اطلاعات و ذخیره سوابق مالی و دیگر داده‌ها در blockchain بسیار هوشمندانه باشد. در واقع تمامی تغییرهایی که در زنجیره ایجاد می‌شود در دفتر کل دیجیتال توزیع شده و به صورت عمومی ثبت می‌گردد که همین امر ردیابی اطلاعات را به امری آسان تبدیل می‌کند. ثبات بلاکچین سبب می‌شود تا بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها در تجارت خود جهت جلوگیری از اقدامات خلاف قانون، از بلاکچین استفاده کنند. در واقع در بلاکچین یک تجارت، تمامی سوابق مالی و معاملات ثبت شده که همین امر انجام معاملات غیرقانونی را به امری دشوار تبدیل می‌کند.
توزیع شدگی و مقاومت بالا در برابر خرابی فنی
همانطور که گفته شد اطلاعات ذخیره شده در blockchain توسط هزاران دستگاه و کامپیوتر در سراسر جهان ذخیره می‌گردد که همین امر سبب می‌شود تا سیستم و اطلاعات ذخیره شده در آن در برابر حملات مخرب و خرابی‌های فنی مقاوم باشد. تمامی گره‌های موجود در بلاکچین می‌توانند خود را تکثیر کرده و یک نسخه از اطلاعاتی که درون خود ذخیره کرده‌اند را نیز ذخیره کنند که همین امر سبب می‌شود هیچ نقطه مرکزی که خرابی آن باعث خرابی کل سیستم شود وجود نداشته باشد. بنابراین بروز مشکل در هر یک از گره‌ها بر امنیت و دسترسی به فناوری بلاکچین تاثیری نمی‌گذارد.
مبادلات P2P
تمامی کاربران بلاکچین قابلیت دسترسی به تمامی اطلاعات ذخیره شده در آن را داشته و شرکت‌کنندگان در بلاکچین می‌توانند به تبادل اطلاعات نیز بپردازند. از آنجایی که اطلاعات مبادله شده بین کاربران ضبط می‌شود، با افزایش شرکت‌کنندگان blockchain و شبکه قوی‌تر می‌شود. از آنجایی که در مبادلات P2P که تحت عنوان همتا به همتا نیز شناخته می‌شود، گره‌ها به سرور اصلی متصل نیستند، در نتیجه ایمنی فناوری افزایش یافته، واسطه‌ها حذف شده و پایداری در شبکه نیز افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که در چنین شرایطی هر یک از گره‌های موجود در شبکه می‌تواند در آن واحد به عنوان سرویس‌دهنده و سرویس‌گیرنده عمل کند.
سیستم Trustless و عدم نیاز به واسطه
در بلاکچین در هنگام معاملات نیازی به شناخت طرفین معامله وجود نداشته و از طرفی هیچ واسطه‌ای نیز برای معامله وجود ندارد. علت این امر نیز آن است که در شبکه توزیع گره‌ها، معاملات از طریق استخراج یا ماینینگ صورت می‌گیرد که همین امر سبب می‌شود blockchain به عنوان یک سیستم Trusrless یا سیستم بدون نیاز به اعتماد قابل استفاده باشد. این ویژگی هزینه‌های کلی مربوط به معاملات را کاهش داده و خطرات احتمالی اعتماد به یک سازمان یا واسطه را از بین می‌برد.
معایب بلاکچین
حالا نوبت بررسی معایب بلاکچین است. معایب blockchain شامل موارد زیر می‌شود.
حمله 51 درصدی
یکی از مهمترین خطراتی که شبکه بلاکچین را تهدید کرده و به عنوان یکی از معایب آن شناخته می‌شود، حمله 51 درصدی است. حمله 51 درصدی به معنای آن است که اگر نهادی بتواند بیشتر از 50 درصد از قدرت هش شبکه را از آن خود کند، در نتیجه می‌تواند به تغییر داده‌های شبکه پرداخته و یا شبکه را حذف کند. با این حال از آنجایی که با بزرگ شدن شبکه امنیت آن نیز افزایش پیدا می‌کند، تاکنون هیچ حمله 51 درصدی blockchain موفقیت‌آمیز نبوده است. از طرفی در صورت موفقیت در این حمله تنها امکان تغییر تراکنش‌های جدید وجود دارد.
دشواری اصلاح داده‌ها
از دیگر معایب بلاکچین می‌توان به دشوار بودن اصلاح داده‌ها پس از اضافه شدن آنها به blockchain اشاره کرد. تغییر کد یا داده‌ها در بلاکچین امری بسیار دشوار بوده و نیاز به هاردفورک دارد. این امر نیز زمانی اتفاق می‌افتد که یک زنجیره از بلوک‌ها از زنجیره اصلی جدا شده و به صورت مستقل شروع به فعالیت کند.
کم بازده بودن
از آنجایی که فرایند استخراج در بلاکچین بسیار رقابتی است، این فناوری بسیار کم بازده می‌باشد. به عنوان مثال در blockchain مربوط به بیت کوین در هر 10 دقیقه فقط یک برنده وجود داشته و سایر استخراج‌کنندگان سودی به دست نمی‌آورند.
کلیدهای خصوصی
از جمله معایب blockchain می‌توان به کلید خصوصی که در واقع کد اختصاصی هر کاربر است اشاره کرد. اگر کاربری کلید خصوصی خود را از دست بدهد تمامی سرمایه خود را نیز از دست می‌دهد.
ذخیره‌سازی
همانطور که گفته شد دفتر کل توزیع شده بلاکچین با گذر زمان و افزایش شرکت‌کنندگان بسیار بزرگ شده و حجم آن نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه این امر فضای اشغالی blockchain نیز بیشتر می‌شود. با وجود رشد بالایی که بلاکچین دارد در مدت زمان کوتاهی حجم آن از ظرفیت درایو‌های سخت افزاری بیشتر می‌شود. بزرگ شدن یک دفتر کل برای دانلود و ذخیره‌سازی ممکن است با خطر از دست دادن گره‌ها همراه باشد.
بلاکچین در یک نگاه
blockchain یکی از فناوری‌های جدید و به روز دنیا در زمینه ارزهای دیجیتال بوده که به معنای زنجیره‌ای از اطلاعات دیجیتالی است که درون بلاک‌هایی از یک زنجیره ذخیره می‌شود. در بلاک‌های یک بلاکچین اطلاعات مختلفی از جمله سوابق معاملات ذخیره شده که همین امر سبب در امان ماندن اطلاعات می‌گردد. بلاکچین شامل انواع مختلفی بوده و توسط تمامی کاربران می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. blockchain نیز مانند بسیاری از فناوری‌های نوظهور دارای مزایا و معایب خاص خود بوده که کاربران می‌توانند با بررسی این مزایا و معایب برای استفاده یا عدم استفاده از این فناوری تصمیم‌گیری کنند.
شما تجربه کار در بازارهای ارز دیجیتال را داشته‌اید؟ شما بلاکچین را چطور تعریف می‌کنید؟ به نظرتان بهترین نوع blockchain کدام است؟ آیا شما تمایل به فعالیت در این زمینه را دارید؟ از تجربیات و چالش‌های خود برای ما و سایر خوانندگان این متن بنویسید و اگر این مقاله برای شما کارساز بود، حتما آن را برای دوستانتان بفرستید تا آنها هم بهره ببرند.
