متاورس چیست و در دنیای جدید چه کارهایی می‌شود انجام داد؟
چه بخواهیم یا نخواهیم، دنیای عینی ما به سرعت به سوی دنیای فناوری تغییر می‌کند. احتمالاً اسم یونیورس Universe به گوش شما رسیده باشد! همین کیهانی که ما روی یکی از سیاراتِ آن یعنی زمین قدم برمی‌داریم. اما متاورس Metaverse؟ این یکی آنقدر برای‌مان مانوس نیست. حتی شاید شما به تازگی نام چنین کلمه‌ای به گوشتان خورده باشد و کنجکاو باشید از چه صحبت می‌کنیم.
در این متن سعی می‌کنیم بدانیم متاورس چیست و چه قابلیت‌هایی دارد؟ پیش از هر چیزی می‌توانیم کل مفهوم را در قالب یک عبارت خلاصه کنیم: یک جهان مجازی که در آن زندگی می‌کنیم! در واقع قرار است ما درباره مفاهیم و فناوری‌هایی که با متاورس در ارتباط هستند حرف بزنیم.
احتمالاً آینده اینترنت به همین مفهوم گره خورده باشد. کمپانی‌ها و افراد خلاق در زمینه فناوری، فضایی ایجاد کرده‌اند که ارتباطِ آدمیان در فضای اینترنت معروف به فضای ابری Cloud حال و هوایی واقعی‌تر به خود بگیرد. شما اگر تا پیش از این صفحه گوشی خود را گشتی می‌زدید، اپلیکیشنی را باز می‌کردید و وارد یک اتاق خصوصی برای چت می‌شدید، در شبکه‌های اجتماعی بر بستر متاورس، احتمالاً در یک واقعیتِ مجازی در می‌زنید و وارد اتاق برای گپ و گفت خواهید شد.
با این تعریف کلی می‌خواهیم مفصل‌تر وارد بحث چیستیِ متاورس بشویم. ببینیم امروزه در چه حد و اندازه‌هایی است و قرار است چه اتفاقی با آن رقم بخورد؟ با دیدنگار همراه باشید تا با این مفهوم جدید آشنا شویم. مطمئن هستیم این مقاله بیش از آن چیزی که فکر می‌کنید برای شما مفید و خواندنی است. پس ادامه متن را از دست ندهید.
متاورس Metaverse چیست؟
خب برای اینکه به این پرسش پاسخی روشن بدهیم بهتر است تا نگاهی به خود لغتِ متاورس بیاندازیم. به همین خاطر آن را با یونیورس Universe قیاس می‌کنیم. خب امیدوارم که این بخش برای شما کسل کننده نباشد.
تمامیِ کیهان را ما در یک واحدِ کلی متصور هستیم. به همین خاطر آن را واحد Uni یا متحد United می‌دانیم. وِرس verse از یک لغت لاتین vertere منشا می‌گیرد که به معنی چرخیدن to turn است. پس هر آنچه که در این کیهان در حال چرخش است بخشی از یونیورس به شمار می‌آید. اما متاورس Metaverse؟
خب مشخصاً باید بدانیم متا به چه معنی است. معمولاً ما از متا برای توصیف فراسوی یک چیز استفاده می‌کنیم. مثلاً می‌گوییم متافیزیک: به این معنی نیست که ما داریم از چیزی غیر فیزیکی حرف می‌زنیم، بلکه داریم از فیزیکی فراسوی ادارک اکنونِ خودمان حرف می‌زنیم.
اگر از لفظ متادیتا metadata استفاده کنیم، یعنی داده‌هایی که در مورد داده‌ها حرف می‌زنند. در این صورت متادیسکاشن metadiscussion، در واقع بحثی است که در مورد یک بحث، بحث می‌کند! پس اگر شما بحثی کنید، و فردای آن روز در مورد آن بحث با یک نفر یا عده دیگر بحث کنید، متابحث کرده‌اید! حالا شما بگویید اگر در یونیورس می‌توانیم در کافه قهوه سفاش بدهیم، در متاورس چیکار می‌کنیم؟ بله شمایی از آن قهوه را می‌توانیم سفارش بدهیم.
متاورس در واقع کارهایی است که ما در فضایی که در آن حرکت می‌کنیم انجام نمی‌دهیم. در واقع اگر متاورس یک بازی باشد، شما به عنوان کاراکتر وارد این بازی می‌شوید و آن آواتار را کنترل می‌کنید.
در متاورس چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
ارتباط با دیگران، ارتباط با اشیاء مجازی، زندگی و بازی و خرید و فروش! می‌توانیم بگوییم که تقریباً هر کاری که در دنیای واقعی امکان آن برای شما فراهم است می‌توانید در متاورس انجام دهید. حتی می‌توانید صاحبِ زمین باشید و به خرید و فروش زمین‌های مجازی اقدام کنید!
اینکه دقیقاً چه انگیزه‌ای باعث می‌شود افراد اقدام به خرید زمینِ مجازی می‌کنند مشخص نیست! اما با توسعه مفهومِ متاورس و ظهور بازی‌ها و سرمایه‌گذاری برندهای معتبر در این زمینه، افراد مجاب به خرید شده‌اند و جذابیت‌های این دنیا باعث می‌شود که خرید و فروش رخ دهد. علاوه بر زمین شما می‌توانید یک اثر هنری را به یک توکن غیر قابل تعویض NFT درآورید و آن را در همان فضا به فروش برسانید.
اینکه در متاورس چه کارهایی می‌توان انجام داد در واقع همان کارهایی است که در اینترنتِ امروزی انجام می‌دهید، اما به روزتر، واقعی‌تر و درگیرانه‌تر! در واقع ما با فضای اینترنت بیشتر از پیش گره خواهیم خورد.
ورود به متاورس
خب باید بدانیم که ما با یک متاورس مواجه نیستیم. هر فرد یا گروهی با توجه به سرمایه و دانش برنامه‌نویسی در کنار جذابیت‌هایی که می‌تواند در آن دنیا ایجاد کند، و همچنین با توجه به خدماتی که می‌تواند ارائه می‌دهد و اعتبار و اعتمادی که شکل می‌گیرد، می‌تواند دنیای متاورسی خودش را خلق کند.
انواع متاورس مستقل از شرکت‌های بزرگ
اگر به عنوان مثال وارد وب سایت OpenSea بشوید و در صفحه اول روی اکسپلور کلیک کنید و از بخش Stats وارد رنکینگ دنیاهای مجازی بشوید، با متاورس‌هایی مواجه می‌شوید که سهم بیش‌تری از بازار را دارند.
به قول مارک زاکربرگ، موسس و مالک فیسبوک که نام کمپانی خود را به Meta تغییر داده، تنها راهی که می‌توان از طریق آن فهمید که متاورس چیست، تجربه خودِ متاورس است. امروزه اگر از 100 نفر بپرسید که اینترنت دقیقاً چیست، شاید تعداد کمی پاسخ درستی به شما بدهند، اما می‌دانند که چطور می‌توان به آن متصل شد، کاربردهای آن برای‌شان چیست و چرا حاضر هستند زمان خود را در آن بگذرانند.
تغییر نام کمپانی مادر اینستاگرام، فیسبوک و واتس اپ به متا Meta
خب چه مفاهیمی با متاورس گره خورده‌اند. برای فهم بهتر این دنیا باید از چه فناوری‌هایی بیشتر بدانیم؟ در ادامه با دیدنگار همراه باشید.
توکن غیر مثلی یا NFT ؛ دارایی‌های دنیای متاورسی
آیا من می‌توانم با عکس زیر ادعا کنم که اثر پیکاسو را دارم؟ من یک میلیون عکس از خانه شما داشته باشم نمی‌توانم ادعا کنم که من مالک هستم. دارایی‌های شما در دنیای متاورس حکم NFT را دارند. توکن غیر قابل تعویض و دارای ارزش متغیر. بله یک تابلوی پیکاسو می‌تواند در حراج میلیون‌ها دلار به فروش برسد؟ چه چیزی قیمت را تعیین می‌کند؟ بازار! اقبال عموم، کاربرد آن NFT و امکانِ افزایشِ ارزش آن می‌تواند اثرگذار باشد.
اثر Marie-Thérèse With A Garland ساخته 1937 میلادی از پابلو پیکاسو
در حال حاضر این توکن‌های غیر قابل تعویض یا بگوییم NFT بیشتر در بازی‌ها کاربرد دارد. ولی ممکن است یک فروشنده لباس تصمیم بگیرد به کسانی که با توکن خاصی از آن‌ها خرید می‌کند، تخفیف ویژه 50 درصدی بدهد. تصور کنید که اجناس فروشنده کیفیتی مطلوب دارند. من با خرید تعدادی NFT یا بدست آوردن آن‌ها در دنیای متاورس، می‌توانم از تخفیف 50 درصدی فروشگاه استفاده کنم، چرا که نه!
واقعیت مجازی VR و تجربه بهتر متاورس
بیشتر از همه گیمرها با این مبحث آشنا هستند. شاید تا همین الان فکر می‌کنید که متاورس یک دنیای بازی و سرگرمی یا نهایتاً محلی برای کسب در آمد است! به هیچ وجه داستان این‌قدر محدود نیست. متاورس آینده‌ای نو از شبکه جهانی اینترنت خواهد بود.
خب VR یا Virtual Reality و دنیای بازی و فیلم! با واقعیتِ مجازی می‌توانیم حس و حالِ بازی به شکلی متفاوت را تجربه کنیم. در واقع آنچه رخ می‌دهد تجربه بهتر بازی به شکلی واقعی‌تر است. علاوه بر دنیای بازی، دنیای سینما هم از این فناوری برای مشاهده متفاوتِ فیلم استفاده کرد. امروزه دنیای سینما از شما دعوت می‌کند تا سه‌گانه ماتریکس را به عنوان نمونه که تولید حدوداً 2000 میلادی است را به این سبک تماشا کنید.
برای تجربه بهتر متاورس نیاز به هدست واقعیت مجازی خواهید داشت
مارک زاکربرگ و استفاده از هدست و کنترلرهای دستی واقعیتِ مجازی VR برای استفاده در متاورس
شاید نزدیک‌ترین مفهوم به واقعیت مجازی، عینک‌های سه‌بعدی باشند که قیمتی بسیار پایین‌تر هم دارند. واقعیت مجازی یک گام فراتر از این عینک‌ها است.
واقعیت افزوده AR ؛ علمی تخیلی که به واقعیت بدل شد
این فناوری را بیشتر در فیلم‌های علمی تخیلی دیده‌ایم. امروزه شما می‌توانید با استفاده از اپلیکیشن از محیط اتاق عکاسی کنید، و به آن عکس در حین عکاسی، اشیا مجازی اضافه کنید.
به فناوری واقعیتِ افزوده AR در فیلم‌های هالیوود اشاره شده است
واقعیت افزوده Augmented Reality یک افزودنی به دنیای واقعی است. شما مثلاً می‌توانید نقشه یک مسیر را به جای تماشا روی گوشی، به صورت سه بعدی و یک شمایِ گرافیکی ببینید. البته ممکن است با استفاده از عینک‌ها و هدست‌های مخصوص آن را روی تبلت و گوشی خود مشاهده کنید. در حال حاضر عینک‌های هوشمند زیر در دسترس هستند:
عینک هوشمند Microsoft HoloLens 2 برای تماشای واقعیت افزوده AR
عینک هوشمند Magic Leap 1 برای تماشای واقعیت افزوده AR
عینک هوشمند Vuzix Blade برای مشاهده واقعیت افزوده برای مسیریابی
اما یکی دیگر از مفهوم‌های اساسی که قدری پیچیده‌تر از دو مورد قبلی است BCI یا Brain Computer Interface است.
دستور با مغز به جای تاچ یا دستور صوتی
یکی از فناوری‌هایی که می‌تواند در توسعه متاورس نقشی تعیین کننده بازی کند BCI است. در این فناوری فعالیتِ مغز مستقیماً به سیگنالی بدل می‌شود که می‌تواند به دستگاه‌های کامپیوتری از گوشی تا تبلت و لپ‌تاپ دستور ارسال کند. البته امروزه تمرکز دانشمندانِ حوزه فناوری برای بهبود زندگی سالمندان است. اما قطعاً در آینده خبرهای جدیدی از این فناوری به گوش‌ها خواهد رسید و کم کم به یک فناوری عمومی بدل خواهد شد.
تراشه‌های مغزی و فناوری BCI تا چه حد پیشرفت می‌کند؟
وب 3 چیست و چه ارتباطی با متاورس دارد؟
همانطور که گفتیم متاورس را می‌توانِ فضایی برای اینترنتِ آینده در نظر آورد. به جای گشت و گذار در وب سایت‌ها، شما در دنیاهای متاورسی گشت می‌زنید. سرگرم می‌شوید، خرید و فروش می‌کنید، ارتباط برقرار می‌کنید، یاد می‌گیرید و می‌آموزانید. تقریباً تمام کارهایی که امروزه در دنیای اینترنت یا همان وب 2 برای کاربر فراهم است به شکلی واقعی‌تر در متاورس مهیا می‌شود و رابطه کاربر وسعت می‌گیرد.
سال 1989 میلادی بود که سِر تیم برنرزلی با ارائه ایده خود و تبدیل کاغذ و نوشته به اطلاعاتِ الکترونیک، وب 1 را راه‌اندازی کرد. امکان دسترسی کاربرانِ محدود در یک شبکه به اطلاعاتِ انبوه فراهم شد. کم کم با توسعه همین فناوری ما وارد دنیای وب 2 شدیم. همان چیزی که امروزه با آن سر و کار داریم. و در نهایت احتمالاً باید منتظر ورود به دنیای متاورس و وب 3 بشویم.
اگر در دنیای وب 2.0 این دستگاه‌های گوشی، تبلت و کامپیوترها بودند که نقشی اساسی داشتند، در این نسخه باید به فناوری‌های VR، AR و BCI اشاره کنیم که می‌توانند معادلات را طورِ دیگری رقم بزنند. تجربه‌ای که امروزه می‌توانیم به آن بگوییم عجیب و غریب! زمانی می‌توانیم با آن آشنا شویم که تجربه‌اش کنیم. اما حتماً این سوال را می‌پرسید:
چطور می‌توانم با مفاهیم متاورس بیشتر آشنا شوم؟
امروزه اطلاعاتِ بسیار در این زمینه را می‌توانید با سرچ گوگل به دست آورید. همین متن را احتمالاً از طریق سرچ یافتید. ما در دیدنگار بیشتر از این مفاهیم خواهیم نوشت و شما را با ابعاد دیگر ماجرا آشنا خواهیم کرد. حتماً ما را دنبال کنید تا با تازه‌های فناوری بیشتر آشنا شوید. چرخی در مقالات بزنید تا با مجله ما بیشتر آشنا شوید.
می‌توان فیلم‌هایی را هم در این رابطه تماشا کرد که تصور شما را قابل فهم‌تر کند. سینما می‌تواند به خوبی ما را با این مفاهیم که هنوز به قدرِ کافی توسعه نیافته‌اند، آشنا کند. نگاهی به فیلم‌های زیر داشته باشید:
- سری ماتریکس The Matrix series از 1999 تا 2021
- اینسپشن Inception محصول 2010
- فیلم eXistenZ محصول 1999
- توتال ریکال Total Recall محصول 1990
- فیلم Surrogates محصول 2009
- سری فیلم ترون Tron از 1982 تا 2010
- سورس کد Source Code محصول 2011
- فیلم Ready Player One محصول 2018
- فیلم Free Guy محصول 2021
- فیلم Wreck-it Ralph محصول 2012
ما تمام سعی‌مان را کردیم تا خیلی ساده اصل مطلب را با مثال به شما بگوییم. برای درک عمیق و بهتر لازم است تا گامی در این مسیر بردارید. اگر تجربه کارآمدی در این زمینه دارید با ما در میان بگذارید تا موفق‌تر به سوی آینده قدم برداریم.
دنیای نامحدود متاورس را چطور می‌بینید؟
پس ما متوجه شدیم که متاورس نه دنیای برای بازی است، نه یک وبسایت یا پلتفرم برای خرید و فروش یا هرچیزِ دیگری. این مفهوم ارتباطِ تنگاتنگی با آینده اینترنت دارد. این کلی‌ترین حالتی است که می‌توانیم متاورس را به شما معرفی کنیم. در اینترنت به چه کاری مشغول هستید؟ تمامِ آن‌ها می‌توانند حال و هوایی به روز بگیرند، شبیه به فیلم‌های علمی تخیلی.
پس می‌توان آنچه تاکنون متوجه شدیم، یعنی من سعی کردم در این متن به شما منتقل کنم در چند مورد لیست کرد:
- آینده دنیای اینترنت به مفهومی گره خورده است که متاورس نام دارد.
- هر کاری که در دنیای واقعی برای شما ممکن است، در دنیای متاورس مهیا است، اما در حال حاضر فقط دو حس بینایی و شنوایی در این دنیا احساس می‌شوند و البته حس ششم!
- آن شخصی که در متاورس گام می‌گذارد نمایی از شما، و در واقعِ آواتار شماست.
- متاورس نه دنیایی برای خرید و فروش یا سرگرمی که دنیایی برای زندگی کردن است.
- آنچه امروزه از متاورس می‌بینیم یک نوزاد است.
نظر شما چیست؟ به نظر شما دنیای فناوری ما را به چه دنیای وارد خواهد کرد؟ آیا اصلاً این نوزاد رشدی خواهد کرد؟ آیا تجربه‌ای از کار با متاورس و بازی‌هایی که می‌توان با آن‌ها کسب درآمد کرد را داشتید؟ به گمان شما کسب و کارهایی که برای توسعه خود برنامه دارند، باید تا چه حد به این مفهوم بپردازند؟ چرا فیسبوک و مایکروسافت تا این حد در این فناوری سرمایه‌گذاری می‌کنند؟ نظرات و تجربیاتِ خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید. همچنین اگر به دنیای تکنولوژی علاقه دارید، مجله ما را دنبال کنید.
