معرفی تجهیزات آتلیه : کدام یک برای پرتره مناسب هستند؟
عکاسانی که به تازگی عکاسی آتلیه‌ای را شروع کرده باشند یا بخواهند از تجهیزات آتلیه مثل اصلاح کننده‌های نور استفاده کنند، احتمالا در خرید و انتخاب لوازم مورد نیازشان دچار سردرگمی خواهند شد. تجهیزات نورپردازی تنوع بسیار زیادی داشته و هر یک کاربردی ویژه دارند. انتخاب یک جهت دهنده نور همیشه دشوار است، چرا که تمام آنها محدودیت‌هایی دارند.
در آتلیه‌های عکاسی معمولا از تجهیزات زیادی برای ثبت عکس‌های بهتر استفاده می‌شود و کار کردن با آنها نیز مهارت خاص خود را می‌خواهد. اما در بین انبوهی از این وسایل، کدام یک برای ثبت عکس‌های پرتره مناسب‌تر است؟
شاید اصلا بخواهید در خانه یا در اتاق خود یک استودیوی کوچک راه اندازی کنید و برای این‌کار به تجهیزاتی نیاز داشته باشید. فرقی ندارد در چه جایی بخواهید عکستان را ثبت کنید، مهم این است بتوانید بهترین عکس را با استفاده از لوازم مختلف نورپردازی ثبت کنید.
در این مقاله قصد دارم به همین موضوع بپردازم و علاوه بر آن، توضیح مختصری در مورد هر وسیله داده و در انتها آنها را با هم مقایسه کنم. سافت باکس، اکتاباکس، بیوتی دیش و رفلکتور چهار مورد از مهمترین تجهیزات آتلیه برای ثبت پرتره هستند که در این مقاله تنها به آنها اشاره کردم. پس اگر قصد عکاسی پرتره دارید و می‌خواهید تجهیزات مورد نظرتان را پیدا کنید، تا پایان این مقاله با من همراه باشید.
سافت باکس چیست؟
یکی از کاربردی‌ترین تجهیزات در نورپردازی پرتره، صنعتی و تبلیغاتی سافت باکسها ( Softbox ) هستند. وظیفه سافت باکس نرم کردن نور است. در واقع نوری که از فلاش استودیویی به سافت باکس تابیده می‌شود، پراکنده و نرم شده و سپس به سوژه تابیده می‌شود.
سافت باکس حصاری از نور حاشیه‌ای در اطراف لامپ است که متشکل از سمت بازتابنده و دیواره‌های پشتی و ماده‌ای پراکنده ساز در مقابل نور است. جداره‌های جانبی و پشتی جعبه با پوششی از ورق آلومینیومی پوشانده می‌شود تا نور را به بهترین نحو منعکس کند.
رنگ داخل سافت باکسها معمولا نقره‌ای، سفید و یا طلایی است و هر کدام کارکردی مخصوص به خود دارند. در برخی از مدل‌های تجاری موجود، پراکنده ساز قابل برداشتن است تا بتوان از نور به تنهایی به عنوان نور افکن یا همراه با یک بازتابنده چتری استفاده نمود.
رایج‌ترین نوع سافت باکسها، پوشش داخلی نقره‌ای رنگی دارند که می‌توانند نور را تا حدود 100 درصد بازتاب دهند. همچنین سطح بیرونی سافت باکسها با یک پارچه تیره پوشانده می‌شود.
سافت باکس را می‌توان یا با فلاش یا با منابع نوری پیوسته مانند لامپ‌های فلورسنت یا لامپ‌های هالوژن کوارتز یا تنگستن استفاده کرد. اگر برای سافت باکس‌تان از منابع نوری استفاده می‌کنید که گرمای زیادی تولید می‌کنند، بهتر است اطمینان حاصل کنید که سافت باکس مجهز به گرما سنج و صفحه نمایش گرما باشد تا از خطرهای احتمالی جلوگیری کنید.
دقت داشته باشید که داغ شدن بیش از حد سافت باکس می‌تواند باعث آتش سوزی شده یا به منبع نورتان آسیب جدی بزند.
قیمت و تنوع سافت باکسها بسیار زیاد است و بهتر است با توجه به بودجه و همچنین فضایی که در اختیار دارید، بهترین مدل را انتخاب کنید. معمولا کوچکترین سافت باکسها 10 در 10 سانتی‌متر بوده و بزرگترین آنها تا 3 یا 4 متر هم می‌رسد که کاربرد متفاوتی دارند.
همچنین از نظر شکل ظاهری، سافت باکسها در اشکال مربعی، شش ضلعی و هشت ضلعی وجود دارند که هر کدام می‌توانند در انتشار نور عملکری متفاوت داشته باشند. سایزهای کوچکتر معمولا برای عکاسی پرتره در بیرون استودیوی استفاده می‌شود و حمل و نقل آن بسیار آسان است.
سایزهای بزرگتر برای فیلم برداری یا عکاسی داخل استودیو استفاده می‌شود و هر چه سافت باکس بزرگتر باشد، سایه‌های بیشتری را پوشش داده و نرم می‌کند. یکی از ویژگی‌های خوب سافت باکس این است که می‌تواند نورپردازی با یک منبع نور را به بهترین شکل انجام دهد. اما می‌توانید چند تا از آنها را با هم ترکیب کنید تا نتایج بهتری به دست آورید.
اکتاباکس چیست؟
اکتاباکس‌ها ( Octabox ) دسته‌ای از سافت باکسها هستند که شکلی هشت ضلعی داشته و می‌توانند نور فلاش استودیویی یا فلاش اسپیدلایت را ملایم و نرم کرده و میزان کنتراست عکس را پایین بیاورند. همچنین دسته‌ای دیگر از اکتاباکس‌ها تحت عنوان اکتاباکس زنبوری وجود دارند که شکلی هندسی و منظم داشته و نور روی سوژه را متمرکز می‌کنند.
اکتاباکس‌ها سایزهای متنوعی داشته و از 10 در 10 سانتی‌متر تا 3 در 3 متر تولید می‌شوند. همانند سافت باکس، سایزهای کوچکتر مخصوص عکاسی خارج از استودیو بوده و بزرگترهای آن بیشتر در استودیوهای بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از برندهای معروف سازنده اکتاباکس می‌توان به هنسل ( Hensel )، گودوکس ( Godox )، Creative Light و Photox اشاره کرد. پارچه بیرونی اکتاباکس کاملا تیره بوده و برای قسمت داخل، از رنگهای روشن استفاده می‌شود که معمول‌ترین آنها رنگ نقره‌ای است.
اکتاباکس میزان ملایم کردن نور را بیشتر از چتر عکاسی و سایر سافت باکسها انجام داده و سایه‌های نرم تری نسبت به سافت باکس چهار ضلعی ایجاد می‌کند. از اکتاباکس‌ها در عکاسی صنعتی، تبلیغاتی و پرتره می‌توان استفاده کرد که بیشترین کاربرد را در عکاسی صنعتی دارد.
بیوتی دیش چیست؟
به جرات می‌توان گفت یکی از بهترین ابزارها برای عکاسی پرتره و مد، بیوتی دیش ( Beauty Dish ) است. بیوتی دیش نوری نرم تولید می‌کند که از نظر کیفیت بین سافت باکسها و کاسه‌های استاندارد قرار می‌گیرد و برای نورپردازی پرتره عالی است. چرا که هم سایه‌ها را نرم می‌کند و هم کنتراست را به اندازه کافی در عکس بالا نگه می‌دارد.
بیوتی‌دیش‌ها معمولا طراحی متفاوتی با دیگر شکل دهنده‌ها دارند. در بیوتی‌دیش‌های فلزی یک صفحه فلزی مقابل دهانه فلاش قرار دارد تا از مرکز به سمت کنار‌ها تفاوت زیادی از لحاظ روشنایی وجود نداشته و نوری یکنواخت با کنتراست کم تشکیل شود. بنابراین در صورت استفاده از بیوتی‌دیش نوری متمرکز‌تر از نور سافت‌باکس و نرم‌تر از نور کاسه استاندارد خواهیم داشت.
اما نکته مهمی که باید به آن توجه کنید، رنگ جداره داخلی بیوتی دیش است. معمولا بیوتی‌دیش‌ها در دو رنگ سفید و نقره‌ای عرضه می‌شوند. بیوتی دیش‌هایی با جداره داخلی سفید رنگ نور سافت‌تری را تشکیل می‌دهد و متقابلا بیوتی دیش‌های نقره‌ای نور را با کنتراست بیشتری بازتاب می‌دهند.
معمولا برای کنترل بیشتر بر فرم نور، از لوازم جانبی‌ای مثل گرید و دیفیوزر در کنار بیوتی دیش، استفاده می‌شود. نکته دیگر در مورد بیوتی دیشها این است که برخی از آنها قابلیت تعویض صفحه مرکزی را داشته و می‌توان برای تغییر کیفیت نور صفحه‌هایی با رنگهای مختلف را در مرکزشان قرار داد.
بیوتی دیشها معمولا از فلز ساخته می شوند تا در برابر حرارت لامپ مقاومت داشته باشند. اما مدل‌های قابل حملی نیز تولید شده که قابلیت جمع شدن دارند. ابن بیوتی دیشها در نورپردازی‌های خارج از استودیو گزینه مناسب‌تری بوده و راحت‌تر می‌توان آنها را در کیف قرار داد و با خود به همراه داشت.
رفلکتور چیست؟
برای کنترل و هدایت نور به سمت سوژه، چه نور طبیعی و چه مصنوعی، ابزارهای مختلفی ساخته شده که یکی از آن ها رفلکتور ( Reflector ) است. رفلکتور ها صفحاتی هستند که در عین ارزان بودن، در نور پردازی کاربرد فراوانی دارند. جنس این صفحات به گونه‌ای است که نور را به سمت سوژه بازتاب می‌دهد. پس به طور کلی رفلکتور یعنی بازتاب دهنده نور.
هدف از استفاده از رفلکتورها در نورپردازی ایجاد کنتراست بالا، پر کردن سایه‌ها و به دست آوردن دمای رنگ مد نظر است. بازتاب دهنده‌ها در شکل‌های متنوع مانند دایره و مستطیل تهیه می‌شوند. این صفحات در رنگهای مختلف نقره ای، سفید، طلایی و مشکی ساخته می‌شوند که هر کدام کارکرد مخصوص به خود را دارد.
برای نمونه رنگ نقره‌ای تمام نور را بازتاب می‌دهد. رنگ طلایی هم تمام نور را بازتاب می‌دهد، اما فقط نورهای گرم را. رفلکتور سفید 98 درصد نور را بازتاب کرده و 2 درصد آن را جذب می‌کند. رفلکتور مشکی نیز تقریبا بیشتر نور تابیده شده را جذب کرده و مقداری کمی را بازتاب می‌کند.
بازتاب دهنده‌ها جزو ابزارهای اولیه و کاربردی در عکاسی پرتره هستند که هم در استودیو و هم محیط بیرون به شما کمک می‌کنند تا نور را به خدمت بگیرید. اما این نکته را نیز در نظر داشته باشید که برای استفاده از آن باید همیشه یک همراه با خود داشته باشید.
مقایسه تجهیزات آتلیه برای عکاسی پرتره
اولین چیزی که در مقایسه تجهیزات آتلیه باید در نظر بگیرید، فضای کاری است که انتخاب کرده‌اید. ممکن است بخواهید در یک استودیو عکاسی کنید یا این کار را بیرون از فضای بسته استودیو انجام دهید. حمل و نقل این تجهیزات واقعا سخت است و بهتر است اگر می‌خواهید در فضای باز عکاسی کنید یا تجهیزات خود را به همراه داشته باشید، از مدل‌های کوچکتر استفاده کنید.
همچنین به یاد داشته باشید نگاه داشتن هر یک از این تجهیزات آتلیه نیاز به یک دستیار دارد و شما به عنوان عکاس نمی‌توانید هم دوربین را کنترل کنید و هم برای مثال یک رفلکتور را مقابل سوژه خود نگاه دارید. اگر داخل استودیو باشید می‌توانید از پایه‌های مخصوص استفاده کنید، اما برای فضای باز نیاز به شخصی دارید که همراهتان بیاید و این وسایل را مقابل سوژه نگه دارد.
دومین مورد بودجه‌ای است که برای خرید آنها در نظر گرفته‌اید. معمولا مدل‌های ارزان قیمتی از هر کدام از این تجهیزات در بازار وجود دارند که به هیچ وجه توصیه نمی‌کنم آنها را تهیه کنید. کیفیت در این وسایل بسیار مهم بوده و روی عکس نهایی تاثیر گذار است. سعی کنید با توجه به نیازتان و البته سطحی که در عکاسی دارید، یکی از مدل‌های برندهای معروف را انتخاب کرده و تهیه کنید.
مورد سوم اما مهمترین نکته است، توجه داشته باشید کاربرد هر یک از این تجهیزات با هم متفاوت است و شاید در نگاه اول شبیه به هم به نظر برسند و همه وظیفه نرم کردن نور را به عهده داشته باشند، اما در واقع اینطور نیست و عملکرد هر یک متفاوت است. در ادامه برایتان می‌گویم که هر یک از این وسایل برای چه کاربردی مناسب‌تر است.
کاربردهای تجهیزات آتلیه
در بین تمام تجهیزات آتلیه می‌توان گفت اکتاباکس نرم‌ترین نور را تولید می‌کند و پس از آن سافت باکس و بیوتی دیش و رفلکتور، به ترتیب قرار می‌گیرند. اما آیا الزامی وجود دارد که همیشه از نرم‌ترین نور برای عکاسی پرتره استفاده کنیم؟
جواب کاملا منفی است. بستگی دارد بخواهید چه نوع عکسی از سوژه‌تان بگیرید. ممکن است کنتراست در عکس برای شما خیلی مهم باشد و نخواهید تمام سایه‌ها را از دست بدهید. یا برعکس آن، ممکن است بخواهید صورت سوژه را کاملا صاف کنید و تمام سایه‌ها را از بین ببرید.
بنابراین در مورد استفاده از هیچ یک از این ابزار الزامی وجود ندارد. اما به طور کلی مهمترین کاربرد اکتاباکس‌ها در عکاسی صنعتی و تبلیغاتی است، جایی که باید با حذف سایه‌ها محصول را به صورت کامل به تصویر بکشید.
سافت باکسها نور را کمتر نرم می‌کنند و باعث می‌شوند اندکی سایه در بخش‌های تیره‌تر باقی بماند. از سافت باکسها می‌توانید در عکاسی پرتره در فضای باز استفاده کنید تا نور را به بهترین شکل کنترل کنید. می‌توانید از یک رفلکتور هم به عنوان مکمل آن استفاده کنید تا بهترین استفاده را از نور طبیعی ببرید.
بیوتی دیشها نوری سخت‌تر از سافت باکس تولید می‌کنند و می‌توانند سایه‌های بیشتری را در عکس حفظ کند. برای عکاسی پرتره به طور کلی توصیه می‌کنم نور را خیلی هم نرم نکنید و اجازه بدهید کمی سختی خودش را داشته باشد. قطعا حفظ کنتراست در عکس به میزان کافی، می‌تواند عکس را جذاب‌تر کند. البته این موضوع کاملا سلیقه‌ای بوده و ممکن است شما دوست نداشته باشید، در نهایت تصمیم گیرنده خودتان هستید، چرا که این پروژه برای شماست!
رفلکتور اما عملکردی متفاوت از سایر تجهیزات آتلیه‌ای که تا به اینجا معرفی کردم دارد. در واقع کار رفلکتور نرم کردن نور مصنوعی نیست، یعنی صرفا مخصوص نور مصنوعی ساخته نشده و می‌شود از آن برای نور خورشید هم استفاده کرد. بسیاری از عکاسان، به ویژه در عکاسی از غذا و عکاسی صنعتی از یک رفلکتور به عنوان مکمل استفاده می‌کنند تا تمام سایه‌ها را پوشش داده و نرم‌تر کنند.
کارگاه جامع عکاسی پرتره
هر آنچه باید در رابطه با عکاسی پرتره بصورت حرفه بیاموزید را در این کارگاه فرا خواهید گرفت. برای اولین بار در ایران شما با حضور در یک کارگاه جامع، 24 سبک از عکاسی پرتره را آموزش خواهید دید. این کارگاه در آتلیه مجهز دیدنگار و با حضور اساتید مجرب برگزار خواهد شد.
نکات پایانی و جمع بندی
در مقاله ” معرفی تجهیزات آتلیه : کدام یک برای پرتره مناسب هستند؟ “ سعی کردم در مورد چهار عدد از مهمترین تجهیزات نورپردازی استودیویی برایتان صحبت کنم. مهمترین نکته این است که کاربرد هر یک را بدانید و با توجه به نیازتان یکی از آنها را انتخاب کنید.
به عنوان توصیه آخر لازم است بگویم سعی کنید تنها از برندهای معتبر تولید این ابزار خرید کنید، چرا که کیفیت بد بعضی از محصولات ارزان قیمت از برندهای متفرقه، ممکن است به عکس‌هایتان آسیب بزند یا شما را مجبور کند برای بار دوم هزینه کرده و یک کالای بهتر را خریداری کنید.
حتی می‌توانید با یک جستجوی ساده در گوگل، شیوه ساخت خانگی این تجهیزات را یاد بگیرید و خودتان آنها را بسازید. قطعا کیفیت یک محصول درجه یک را نخواهند داشت، اما کار راه انداز بوده و در هزینه‌ها صرفه جویی می‌کنند.
امیدوارم نکاتی که در این مقاله برایتان گفتم مفید بوده باشد. آیا تجربه استفاده از این تجهیزات را داشته‌اید؟ آیا تا به حال عکاسی پرتره انجام داده‌اید؟ نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. همچنین اگر پرسشی دارید، در قسمت نظرات همین پست مطرح کنید تا پاسخ دهم.
تشکر.جالب بود.
سپاس از توجهتون
با سلام;
ممنون از این مقاله ی بسیار مفید و آموزنده. به نظر شما احداث یک استودیوی عکاسی تبلیغاتی با سرمایه ی هنگفت درشهرستان منطقی میباشد یا برای پیشرفت باید به یکی از شهرهای بزرگ مثل تهران مهاجرت بکنم؟