عکاسی استیج یا عکاسی صحنه آرایی شده چیست ؟
اصطلاحات
در این مقاله قصد دارم به طور مفصل و کامل عکاسی استیج را برایتان تشریح کرده و به تاریخچه و چگونگی انجام آن و همچنین سبک‌های مرتبط بپردازم.
تلاش‌هایی که عکاسانی مانند پیتر هنری امرسون و هنری پیج رابینسون در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم میلادی انجام دادند تا فضای عکاسی را به آثار نقاشی نزدیک کنند، باعث شد دخل و تصرف عکاس در صحنه‌ی عکاسی مشهود باشد و با طرح موضوع عکاسی به عنوان هنر، از وجه ابژکتیو ( Objective ) یا شیء گرایی آن کاسته شود.
امرسون با مقاله‌ی ” عکاسی، هنری پیکتوریال – تصویرگرا ” و رابینسون با چاپ‌های ترکیبی معروفش که اولین فتومونتاژها در طول تاریخ بودند، در نزدیک کردن افکار عمومی مردم برای شناساندن عکاسی به عنوان یک هنر واحد نقش بسیار مهمی داشتند.
با گسترش سبک نقاشی انتزاعی از ابتدای قرن بیستم میلادی، فضای گنگ و مبهم در عکاسی پیکتوریال پررنگ‌تر شد. اما همچنان در قرن بیستم وجود یا عدم وجود یک فاعلیت انسانی در عکاسی، موضوع بحث متفکرانی مانند واتر بنیامین، آندره بازن، پی یر برودیو، رولان بارت، ماریتا استورکن، لیزا کارترایت و … بوده است.
پیشنهاد نویسنده : آموزش جامع تکنیک HDR در عکاسی : چرا و چگونه باید از آن استفاده کرد ؟
به واقع آیا عکاسی ماهیتی صرفا Objective دارد یا دخالت ذهن انسان می‌تواند جریان آن را تغییر دهد ؟
عکاسی چیدمان ( Staged Photography ) یا همان عکاسی صحنه آرایی شده ( یا چیدمان شده ) به سبکی گفته می‌شود که عکاس در آن به طور مشخصی دخل و تصرف داشته و همه چیز را خودش کنترل می‌کند. این سبک از همان دهه‌های ابتدایی اختراع عکاسی وجود داشته است و در ابتدا هدف آن بازتولید آثار نقاشی با استفاده از چیدمان صحنه بوده است، اما امروزه ماهیت آن تا حدی تغییر کرده است.
خب، در این مقاله قصد دارم به طور کامل سبک عکاسی استیج یا Staged Photography را برای شما تشریح کنم، پس تا انتها همراه من باشید …
کمی چاشنی تاریخی …
گره خوردن سرنوشت هنر با سیاست موجب شد که اولین عکس در سبک عکاسی استیج در سال 1855 میلادی در میانه‌ی جنگ کریمه توسط عکاس تاثیر گذار این رشته، راجر فنتون ثبت شود. فنتون و همکارانش تمام گلوله‌های توپ را روی جاده و کادر عکس چیدند تا حس بیشتر و تاثیرگذارتری را به تصویر منتقل کنند.
استالین، دیکتاتور بزرگ شوروی که عادت به اعمال نفوذ خودش در نقاشی داشت، در عکاسی استیج هم قدرت‌نمایی می‌کرد. تصویر ” اهتزاز پرچم بالای رایشس تاگ ” که توسط یوگنی خالدی در دوم ماه مه سال 1945 میلادی در نبرد برلین ثبت شده است نیز با فرمان استالین بوده و احتمالا به منظور تقابل با عکس ” برافراشتن پرچم آمریکا در اوجیما ” که در تاریخ بیست و سوم فوریه‌ی همان سال و توسط ژورف جان رنتال ثبت شده بود بوده است.
در ایران اما سابقه‌ی عکاسی استیج به همان سال‌های ابتدایی ورود اولین دوربین‌های عکاسی به کشورمان باز می‌گردد. در اواخر دوران محمدشاه، به فاصله‌ای بسیار کوتاه نسبت به اختراع اولین دوربین عکاسی در اروپا، این تکنولوژی وارد ایران شد.
در ابتدا به دلیل زمان طولانی عکاسی، تنها سوژه‌های عکاسان اشیاء بی جان بودند، به خصوص در زمان ناصرالدین شاه که سعی می‌شد با فضاسازی و آرایش سوژه‌ها، جلوه‌ی عکس زیباتر شود. تقریبا می‌توان شروع عکاسی استیج در ایران را از همان دوران دانست.
پیشنهاد نویسنده : آموزش نقاشی با نور : دنیای شگفت انگیز نورها و رنگ‌ها !
اما متاسفانه از خفت‌بارترین عکس‌های استیج در تاریخ عکاسی ایران، تصویری است که در آن شاهزاده‌های قاجار با حیواناتی مثل یوز ایرانی ثبت کرده‌اند، در حالی که بعد از شکار پای خود را روی سر حیوان قرار داده‌اند تا مثلا نشانه‌ای از شجاعتشان باشد و در تاریخ ثبت شود :/
عکاسی استیج چیست ؟
می‌توان گفت به نوعی در تمامی سبک‌های عکاسی، عکاس حداقل در تعیین کادر و فوکوس لنز دخالت دارد، پس می‌شود نتیجه گرفت که عکاسی تبلیغاتی، عکاسی پرتره، عکاسی از تئاتر و عکاسی از کنسرت هم عکاسی استیج به حساب می‌آید.
اما در تعریفی دیگر عکاسی صحنه آرایی شده به سبکی گفته می‌شود که در آن عکاس فضای زیستی جدیدی را برای انسان به وجود می‌آورد و از این نظر در مقابل عکاسی ژورنالیستی قرار می‌گیرد.
در واقع در حالت عادی عکاس تکه‌ای از جهان هستی را به تصویر می‌کشد، اما در عکاسی استیج تکه‌های مختلفی از این جهان را جمع آوری می‌کند، بخشی از نورپردازی، بخشی از اشیاء و بخشی مربوط به چیدمان که این به طور کلی بر خلاف روند همیشگی عکاسی است، از این رو می‌توان عکاسی استیج را عکاسی کارگردانی شده هم دانست که کارگردان یا طراح صحنه در اینجا همان عکاس است.
شاید این تعاریف کمی گیج کننده باشد، خب، اصلا مهم نیست، بگذریم !
عکاسی استیج فرصت‌های بسیار بیشتری را برای نمایش توانایی‌های یک عکاس نسبت به سبک عکاس مستند یا عکاسی خبری می‌دهد. گاهی در عکاسی استیج می‌توان همه چیز را مطابق واقعیت طراحی کرد، یعنی شما همه چیز را بر اساس واقعیت انتخاب می‌کنید، با این تفاوت که محل قرار گیری هر عنصری که در تصویر حضور دارد دست خودتان است.
گاهی هم می‌توان با استفاده از عکاسی استیج فضایی را به وجود آورد که هیچ شباهتی به واقعیت ندارد و در واقع به نوعی عکاسی سوررئالیستی به حساب می‌آید؛ در این سبک شما می‌توانید در زمان و واقعیت خلل ایجاد کنید که این هم جذابیت‌های خاص خود را دارد.
از طرفی دیگر همین سبک می‌تواند فرصت بسیار خوبی برای افراد مختلف باشد تا خودشان را بهتر نشان دهند؛ برای مثال یک بازیگر که می‌خواهد خود را برجسته نشان دهد، برای همین عکاس از صحنه‌ای استفاده می‌کند که در آن تمرکز اصلی روی بازیگر باشد.
در یک نگاه کلی، عکاسی استیج نوعی رجوع عامدانه به انسان، فضا و اشیاء است که می‌تواند با انگیزه‌های مختلف معنوی و مادی انجام بپذیرد. تنوع فضا و سوژه در عکاسی استیج آن را از ژانرهای انحصارگرا مثل عکاسی طبیعت یا عکاسی خیابانی جدا و عکاسی را از تعریف ابتدایی آن که وسیله ثبت زمان و مکان را داشت، دور می‌کند.
در این سبک عکاس علاوه بر آن وظایف همیشگی، وظیفه‌ی خلق یا دستکاری صحنه را هم دارد که بسیار فراتر از مفهوم کلی عکاسی است. عکاسی صحنه آرایی شده را می‌توان بر اساس یک نقاشی قدیمی، یک پلان از یک فیلم سینمایی، بخشی گمشده از ذهن یک انسان و یا واقعیت‌ها و تخیلات یک کودک ده ساله انجام داد.
عکاسی استیج چگونه انجام می‌گیرد ؟
عکاسان سبک عکاسی استیج خود را ملزم به رعایت قانون خاصی نمی‌بینند و گاه از تکنیک‌های خاصی مثل دستکاری تنظیمات دوربین، فتومونتاژ و یا تنظیم متفاوت نور بهره می‌برند.
عکاسی استیج سه مرحله‌ی اصلی دارد؛ نخستین مرحله چیدمان و صحنه پردازی سوژه، دومین مرحله نورپردازی و جایگاه نور و سومین مرحله جایگاه دوربین یا خود عمل عکاسی است. امروزه عکاسی چیدمان بیشتر برای صنعت تبلیغات و یا عکاسی پرتره به کار می‌رود.
پیشنهاد نویسنده : راهنمای خرید لنز : چه لنزهایی برای من مناسب است ؟
در این نوع عکاسی به تمام جزئیات باید توجه کرد و از زاویه‌ی دید مخاطب تصویر را ثبت کرد. اگر در عکاسی استیج به جزئیات توجهی نداشته باشیم، مطمئناً عکس مناسبی که بتوانیم روی آن تبلیغات انجام دهیم، ثبت نخواهد شد.
معمولا در عکاسی استیج از چیزی مثل استوری برد در سینما استفاده می‌شود، به این صورت که عکاس ایده‌ای که در ذهن خود دارد را به طور کامل روی کاغذ طراحی می‌کند تا طرح نهایی را بهتر درک کند، پس از این مرحله ممکن است تا چندین بار یک عکس را تکرار کند تا به آن نتیجه‌ای که دلخواهش بوده برسد.
این گستردگی در شیوه‌ی بیان، تعیین مرزبندی دقیق عکاسی استیج را بسیار سخت می‌کند.
با این حال آندریاس وینکل، منتقد عکاسی، چهار زیر شاخه‌ی اصلی را برای عکاسی سبک استیج مطرح کرده است :
- خودنگاره‌های طراحی شده، که در آن هنرمند خودش در نقش‌های متفاوت بازی می‌کند ( نظیر آثار فلورنس شوالیه، جف کونز، پیر و ژیل، سیندی شرمن و چاردا سیکیما )
- تابلوهایی روایی، که در آن مدل‌های زنده و یا مانکن‌ها با صحنه آرائی عکاسی در نقش‌هایی ملهم از زندگی اجتماعی، اسطوره و تخیل بازی می‌کنند ( نظیر آثار برنارد فوکن، جو گانتز، نیک نیکوزیا، یان سودک، سندی اساگلند، ویلیام وکمن و جوئل پیتر ویتکین )
- نمایش‌های مینیاتوری، که شبیه تابلو‌های روایی‌اند، اما در مقیاس کوچک و با عروسک‌ها، اسباب بازی‌ها و دیگر وسایل نمایش مینیاتوری تصویر می‌شوند ( نظیر آثار الن بروکس، جیمز کیسبر، آلن فلایشر، دیوید لوینتال، یواخیم موگارا و آرتور ترس )
- اینستالیشن‌ها و عکس مجسمه‌ها که عکس‌هایی در ابعاد بزرگ از اشیاء به دقت چیده شده هستند ( نظیر آثار آریل بونزن، تام درائوس، فیشلی و وایس، جن گروور و پاسکال کرن )
هنرمندان پیشرو در زمینه‌ی عکاسی استیج
John Hinde
جان در زمینه‌ی عکاسی استیج در زمان خودش پیشرو بود. او در طول جنگ جهانی دوم در انگلستان زندگی می‌کرد و نقش بسیار مهمی در زمینه‌ی عکاسی داشت. صحنه‌هایی که او ثبت کرده اغلب آموزنده و پر از معنا و مفهوم هستند، برای مثال خانواده‌ای که ماسک به صورت دارند و یا زندگی روزمره‌ی افرادی که در بریتانیا زندگی می‌کنند در طول جنگ جهانی دوم.
او را می‌توان به نوعی پیشگام در زمینه‌ی تغییر لحن و تونالیته‌ی رنگ در عکس هم به حساب آورد. تصاویر او در سواحل انگلستان جزو مشهورترین نمونه‌های عکاسی استیج به حساب می‌آیند.
Cindy Sherman
شرمن در سال 1972 تحصیلات خود را در زمینه‌ی نقاشی گذراند، اما وقتی فهمید که بیشتر وقتش را صرف کارهایی می‌کند که دلش نمی‌خواهد، تصمیم گرفت این هنر را کنار بگذارد. او می‌گفت دیگر چیز جدیدی برای نمایش از طریق هنر نقاشی وجود ندارد.
پیشنهاد نویسنده : راهنمای خرید دوربین : چه دوربینی برای من مناسب است ؟
همچنین او می‌گوید : ” من به دقت مشغول کپی کردن هنرهای دیگر بودم، اما بعدا فهمیدم با استفاده از یک دوربین عکاسی می‌توانم این این کار را بسیار بهتر انجام دهم و البته از زمان بیشتر خودم برای ایده یابی استفاده کنم. “
Laurie Simmons
سیمونز یک هنرمند، عکاس و فیلم ساز بود که در اواخر دهه‌ی 1970 میلادی مشهور شد. در سال 1972 او یک خانه‌ی پر از عروسک را زیر شیروانی یک فروشگاه اسباب بازی در لیبرتی در نیویورک کشف کرد. این اتفاق زمانی افتاد که موج دوم فمنیسم به شدت اوج گرفته بود و بسیاری با عروسک‌ها مشکل داشتند.
سیمونز اما متوجه اتفاق خاصی در دنیای عروسک‌ها شده و شروع به عکاسی از آنها کرد. اولین آثار او که در سال 1976 ثبت شد، یکسری تصویر سیاه و سفید از عروسک‌ها بودند که در محیط خانه ثبت شده بودند. او با استفاده از اتاق‌های مختلف خانه و نور طبیعی توانسته بود فضایی وهم انگیز و رویایی را به وجود بیاورد.
Sandy Skoglund
سندی هم یک طراح صحنه بود و هم یک عکاس. او سعی داشت به استفاده از مبلمان و مجسمه‌های مختلف تصاویری سوررئالیستی را به وجود بیاورد. فرآیند هر یک از عکس‌های او ممکن بود ماه‌ها به طول بینجامد. سرانجام او به سمت عکاسی استیج با استفاده از سوژه‌های انسانی هم روی آورد.
آثار سندی عجیب و غریب و بی هویت هستند، اما در عین حال فضایی وهم آلوم و رویایی دارند. منتقدان او را فردی خوانده بودند که با استفاده از بازیگوشی‌ها و ترفندهای کودکانه می‌توانست در بزرگسالان ایجاد وحشت کند.
James Casebere
جیمز یک هنرمند پیشگام در زمینه‌ی عکاسی مفهومی و استیج است. او را می‌توان از جمله عکاسان و هنرمندان دوره‌ی پست مدرنیسم به حساب آورد که در اواخر دهه‌ی 1970 و 1980 میلادی به شهرت رسید. وی در سال 1977 در برنامه‌ی مطالعات مستقل ویتنی در نیویورک شرکت کرد و در سال 1979 از از موسسه‌ی هنرهای کالیفرنیا فارغ التحصیل شد، جایی که همکلاسی‌هایی مثل تونی اوررسلر و مایک کلی داشت.
بیش از 40 سال است که او مدل‌های مبتنی بر معماری را ساخته و از آنها عکاسی کرده است که رابطه‌ی بین مجسمه سازی، عکاسی، معماری و فیلم سازی را برجسته می‌کنند.
Pierre et Gilles
پیر کوموی و ژیل بلانچارد یک زوج عکاس فرانسوی هستند که در شب افتتاح فروشگاه Kenzo در Place des Victoires در پاریس، در سال 1976 همدیگر ملاقات کردند. آنها داستانی را بیان می‌کنند که در آن شب با یکدیگر عهدی بستند که هرگز هم از یکدیگر جدا نشدند.
پیشنهاد نویسنده : عکاسی کاندید یا عکاسی بی هوا چیست ؟
این نشانگر آغاز یک رابطه‌ی پرشور و همچنین یک همکاری هنری بسیار فوق‌العاده بود. تقریباً 40 سال است که آنها دنیای کاملاً شگرفی از تئاترهای شلوغ را ثبت کرده‌اند که با استناد به سینما، ادبیات و فرهنگ عامه است. پرتره‌های آنها شامل تصاویری از دوستان، خانواده، هموطنان و همکاران هنری و افراد مشهور است.
Thomas Demand
توماس یک مجسمه ساز و عکاس آلمانی است. او به خاطر گرفتن عکس از مدل‌های سه بعدی که با دقت توسط او ساخته شده است و مانند تصاویر واقعی اتاق‌ها و فضاهای دیگر شناخته شده است. وی اغلب مکان‌هایی را که دارای معانی اجتماعی و سیاسی هستند، مجدداً بازسازی می‌کند، مانند اتاق هتل نیویورک که در آن L. Ron Hubbard در Dianetics کار می‌کرد، یا اتاق کنترل در یک مرکز فرمان در نیروگاه هسته‌ای ژاپن که در پی زلزله نابود شد.
Gregory Crewdson
گریگوری کروسون یک عکاس آمریکایی است که بیشتر شهرهای کوچک آمریکایی، محله‌ها و خانه‌های اصیل را بازسازی کرده و از آنها عکاسی می‌کند. عکس‌های کروسون معمولاً در شهرهای کوچک آمریکا ثبت می‌شوند، اما بسیار جذاب و سینمایی هستند که و می‌توانند صحنه‌های دلهره آور را داشته باشند.
آنها غالباً وقایع آزار دهنده و سورئال را نشان می‌دهند، همچنین دلالت بر روایتی پیچیده و ملودرام دارند و مضامین عمیق ترس و اضطراب، عشق، از دست دادن، زندگی و مرگ را در یک لحظه و یک سکوت ثبت می‌کنند. با بودجه‌ای مشابه با تولید یک فیلم کوتاه، هر تصویر او شامل همکاری‌ها و هزینه‌های بسیار زیادی است و می‌تواند تا ماه‌ها این فرآیند ادامه پیدا کند.
جمع بندی
عکاسی استیج یا عکاسی صحنه آرایی شده یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین سبک‌های عکاسی است که محبوبیت بسیاری در بین عکاسان حرفه‌ای دارد، هر چند که علاقه مندان به آن به اندازه‌ی سایر سبک‌ها زیاد نیستند، و یا بهتر بگویم، عکاسی استیج امروزه رو به محو شدن حرکت می‌کند و جای خود را به سبک‌ها و نامگذاری‌های جایگزین می‌دهد.
پیشنهاد نویسنده : ۵ ایده‌ی عالی برای عکاسان در دوران فاصله گذاری اجتماعی !
با این حال نباید فراموش کنید که اهمیت آن در دنیای بسیار زیاد است، چرا که نقش یک عکاس در این سبک بسیار فراتر از نقش همیشگی او بوده و حالا باید کارگردان، راوی، طراح صحنه و در نهایت یک عکاس باشد.
آیا شما هم تجربه‌ی عکاسی استیج را داشته‌اید ؟ آیا نکته‌ای را در مورد آن می‌دانید که در مقاله ذکر نشده باشد ؟
امیدوارم مقاله‌ی ” عکاسی استیج یا عکاسی صحنه آرایی شده چیست ؟ “ برایتان مفید و جذاب بوده باشد. نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید، همچنین اگر پرسشی وجود داشت، آن را در بخش نظرات همین پست مطرح کنید تا پاسخ دهم. موفق باشید !
