عکاسی علمی | جایی که هنر و علم با هم برخورد می‌کنند 🫀🐝📸
عکاسی علمی در حکم پلی بین هنر و علم محسوب می‌شود. این حوزه عکاسی تمامی آن چه در رابطه با عکاسی جذاب و دوست داشتنی است را با پروسه کشف، جستوجوی حقایق و مستندات ترکیب می‌کند. هدف پایانی از عکاسی علمی تنها شناخت دنیای اطراف ما نیست؛ بلکه روشی برای تجسم کشفیات به شیوه الهامی می‌باشد. دنیای عکاسی به تنهایی بسیار پهناور است. عکاسان قادرند ذات آن چه در پیرامونشان وجود دارد را به شکلی واقع گرایانه به تصویر کشیده و یا با آزادی هنری بیشتر به عکاسی انتزاعی بپردازند. حتی از یک سوژه واحد می‌تواند به شیوه‌های متفاوت عکاسی شود. این که عکاس تلاش کند تا با پایبندی کامل به واقعیت، آن را به تصویر کشیده و یا برای اهداف هنری خود از واقعیت منحرف شود به خودش بستگی دارد.
در این مقاله قرار است به مفهوم عکاسی علمی که در واقع ترکیب هنر و علم با هدف رسیدن به یک هدف دوگانه است بپردازیم. بر همین اساس می‌خواهیم تعدادی از روش‌های جذاب برای خلق این تصاویر را مورد بررسی قرار داده و با برخی از تجهیزاتی که تاکنون برای عکاسی علمی استفاده شده است آشنا شویم. اگر شما هم از شیفتگان این سبک از عکاسی هستید، با ما تا انتهای متن همراه باشید.
عکاسی علمی و ثبت مستندات
اگر بخواهیم به عکاسی علمی به شکلی پایه نگاه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که دانشمندان از دوربین عکاسی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کنند. در این شرایط هنر آخرین چیزیست که در هنگام عکاسی به آن توجه می‌کنند. آنچه دانشمندان در هنگام عکاسی در ذهن دارند علاوه بر به دست آوردن مستندات، دستیابی به تصاویری است که بتوانند با توجه به آنان اطلاعات خود را به شکل دیجیتالی آنالیز و بررسی کنند.
به عنوان مثال حیات وحش بسیار رازآلود است. در حیات وحش گونه‌هایی وجود داشته که برای مطالعه آن‌ها تنها می‌توان از دوربین‌هایی برای بررسی حرکات آن‌ها استفاده کرد. از این رو دوربین‌های دارای قابلیت کنترل از راه دور جزو تجهیزات اساسی برای بسیاری از زیست‌شناسان حیات وحش به شمار می‌آیند. همچنین برخی از زیست‌شناسانی که بر روی موجودات زیر دریا مطالعه می‌کنند، از دوربین‌ها و میکروفون‌های کنترل از راه دوری استفاده کرده که به شکل طعمه وارد دنیای زیر آب می‌شوند و به این شکل مشغول به تصویرپردازی می‌شوند. در این شرایط نه تنها تصاویری که از موجودات زیر آب به ثبت می‌رسد جزو عکاسی علمی محسوب شده، بلکه بررسی آب دریا در زیر میکروسکوپ نیز دربرگیرنده عکاسی است.
در یکی از تحقیقاتی که بر روی آب اقیانوس‌ها انجام شده است، دانشمندان برای بررسی مقدار میکروپلاستیک‌های موجود در آب دریا، نمونه‌ای از آب دریا در زیر میکروسکوپ قرار دادند. سپس با استفاده از رنگ‌آمیزی فلورسنت و عکاسی زیر نور فلورسنت میزان میکروپلاستیک‌های موجود در آب دریا به ثبت رسیده است. پس از آن با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری مقدار و سایز میکروپلاستیک‌های موجود در نمونه آب اقیانوس، با شمارش پیکسل‌های روشن موجود در تصویر که نشان‌دهنده میکروپلاستیک‌های رنگ شده به وسیله فلورسنت بوده مشخص شده است.
عکاسی علمی به این شکل که تصاویر تنها برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده و هیچ ارزش هنری ندارند، تقریبا در تمامی حوزه‌های علمی استفاده می‌شود. با این حال حتی زمانی که از واقعیت عکاسی می‌شود، عکاسی همچنان شکل هنری خود را حفظ می‌کند. اگرچه دانشمندان از دوربین تنها به عنوان وسیله‌ای فرعی برای ثبت اطلاعات استفاده می‌کنند اما این ابزار به سرعت جایگاه ویژه و اساسی خود را بازمی‌یابد.
دوربین عکاسی پاناسونیک Panasonic-Lumix-DC-G9
برای ثبت تصویر بالا از یک دوربین عکاسی پاناسونیک Panasonic-Lumix-DC-G9 به همراه Laowa 24mm Probe استفاده شده است. در هنگام ثبت این تصویر ایزوی دوربین بر روی 160 و دیافراگم بر روی f/11 تنظیم شده است. سرعت شاتر نیز معادل 200/1 می‌باشد.
عکاسی علمی و تبادل اطلاعات
علاوه بر جنبه علمی، عکاسی به عنوان بخش مهمی از ارتباطات علمی شناخته می‌شود. عکاسان با تبدیل مفاهیم پیچیده علمی به مفاهیم بصری و قابل مشاهده پلی ساخته که فاصله میان جامعه علمی و عموم مردم را پر می‌کند. در ادامه به مثال‌های تاریخی که این امر را به اثبات می‌رساند می‌پردازیم.
✅ویلسون بنتلی با ارائه یک تصویر پرجزئیات از یک دانه برف در اواخر قرن 19 انقلابی در دنیا به پا کرد. این دانشمند به اثبات رساند که هر دانه برف یک ساختار کریستالی منحصربه‌فرد داشته و این نظریه خود را به شکلی عینی و با ارائه تصاویر متعدد به جامعه نشان داد. ویلسون در طول زندگی خود از هزاران دانه برف عکاسی کرد که در حال حاضر صدها مورد از این عکس‌ها در آرشیو‌های علمی موجود است.
✅در سال گذشته ما لاشه کشتی تایتانیک را که به وسیله اسکن‌های سه‌بعدی به ثبت رسیده بود مشاهده کردیم. مشاهده این تصویر در گرو ترکیب کردن 700000 تصویر با 16 ترابایت اطلاعات بود که سبب شد شرکت Deep-Sea Mapping بتواند به این کشتی غرق شده نور تابانده و آن را بیابند. این پروژه برای اولین بار خسارات و خرابی‌های وارد شده به این کشتی را به شکل کامل نشان داد و به این ترتیب چیزی را در اختیار جامعه قرار داد که قبلا دیده نشده بود.
✅در حدود 1 سال پیش تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا شگفتی‌های کهکشان را با عکسبرداری از کهکشان‌های دور، سیارات و سحابی‌ها به زمین آورد. عکس‌هایی که توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب از فضا ثبت شده بود سبب شد تا کنجکاوی و علاقه عموم مردم به نجوم بیشتر شود.
✅جول سارتور عکاس نشنال جئوگرافیک حرفه خود را وقف عکاسی از زیبایی‌های گونه‌های در حال انقراض کرده است. آثار این عکاس نه تنها مردم و مسئولان برای احتیاط بیشتر در رابطه با این گونه‌های در حال انقراض آگاه کرد، بلکه همدردی و همدلی مردم را در رابطه با انقراض با انقراض این موجودات برانگیخت. این عکاس در کلکسیون Photo Ark خود کلکسیونی از عکس‌های باکیفیت از گونه‌های در خطر را به ثبت رساند و برای همیشه زیبایی این گونه‌ها که ممکن است در زمان حیات ما منقرض شوند را جاودان کرد.
✅موزه‌های تاریخ طبیعی در سراسر دنیا درصدد به تصویر کشیدن میلیون‌ها گونه بیولوژیکی و ساخت یک کلکسیون دیجیتالی از آن‌ها هستند. این موزه‌ها با استفاده از عکاسی، اسکن‌های 3D و بررسی‌های میکروسکوپی به دنبال به ثبت رساندن این کلکسیون دیجیتالی می‌باشند تا به این ترتیب تمامی داده‌هایی که به دست می‌آورند از بلایای طبیعی و یا فروپاشی‌ها در امان مانده و همواره حفظ شود.
اگر به تمامی مثال‌های بالا توجه کرده باشید متوجه می‌شوید که در تمامی موارد ناشناخته‌ها به معرض نمایش درآمدند. البته در حال حاضر تقریبا تمامی افرادی که به دوربین دسترسی دارند، می‌توانند به نوعی یک عکاس علمی به شمار آیند؛ چراکه با ثبت یک تصویر برای ماندگار کردن لحظه نیز می‌توان ناشناخته‌ها و نادیده‌ها را به همگان نشان داد.
تصویر فوق با استفاده از دوربین عکاسی OM-1 و LEICA DG SUMMILUX 9/F1.7 @ 9mm به ثبت رسیده است. برای ثبت این تصویر ایزو بر روی 640 و دیافراگم بر روی f/2.0 تنظیم شده است. سرعت شاتر نیز 20/1 می‌باشد. آن چه اهمیت دارد این است که تصویر فوق حاصل ترکیب چه عکس متفاوت از یک سوژه واحد بوده و حالت پانوراما دارد.
برای ثبت تصویر بالا نیز از یک دوربین عکاسی پاناسونیک Panasonic-Lumix-DC-G9 استفاده شده است. بر روی این دوربین یک لنز OLYMPUS M.60mm F2.8 Macro @ 60mm قرار داده شده و در هنگام ثبت تصویر ایزو بر روی 125، دیافراگم بر روی f/11.0 و سرعت شاتر بر روی 200/1 تنظیم گشته است.
عکاسی علمی روزانه
بسیاری از عکاسی‌های حیات وحش زیر مجموعه عکاسی علمی به شمار می‌آیند؛ به ویژه زمانی که از گونه‌های کمیاب و یا گونه‌هایی که کمتر به آن‌ها پرداخته شده است عکاسی می‌شود. هدف از این عکاسی معمولا به تصویر کشیدن زیبایی‌های طبیعت در کنار ثبت شیوه زندگی حیوانات می‌باشد. این واقعیت در رابطه با بسیاری از عکاسی‌ها که توسط افراد حرفه‌ای یا عموم مردم به صورت روزانه انجام می‌شود صدق می‌کند. عبارت «من آن را دیدم» عبارت پنهان در پشت بسیاری از عکاسی‌ها و در واقع عبارت پنهان در پشت علم است. عکاسی به ما اجازه می‌دهد که دنیای پیرامون خود و شکلی که در لحظه دارد را تا همیشه حفظ کنیم. این دلیلی است که سبب می‌شود عکاسی معمولی روزانه با عکاسی علمی تفاوت چندانی نداشته باشد.
در سطح تصویر بالا نیز مانند تصویر پیشین از دوربین عکاسی پاناسونیک Panasonic-Lumix-DC-G9 و لنز OLYMPUS M.60mm F2.8 Macro @ 60mm استفاده شده است. برای ثبت هر دو عکس نیز دیافراگم بر روی f/11 و سرعت شاتر بر روی 1/200 نیز تنظیم گشته است. تنها تفاوت این دو تصویر در تنظیمات ایزو می‌باشد. برای ثبت این تصویر ایزو بر روی 100 تنظیم شده است.
عکاسی علمی و انحراف از واقعیت
علی‌رغم تمامی آن چه گفته شد عکاسی بسیار وسیع‌تر از بازسازی و به تصویر کشیدن دنیای پیرامونمان می‌باشد. باور به این امر که از عکاسی تنها برای به تصویر کشیدن دنیای پیرامون استفاده می‌شود سبب می‌شود تا خلاقیت و نبوغ هنری عکاسی کاهش یابد. تاکنون تنها در رابطه با عکاسی به عنوان روشی جهت به تصویر کشیدن علمی جامعه پیرامون صحبت شد. در این بخش قصد داریم به عکاسی به عنوان یک مبحث واحد و اساسی بپردازیم.
می‌دانیم که حتی تصاویر علمی که برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده می‌شوند نیز توسط انسان به ثبت رسیده است. میلیون‌ها راه برای عکاسی از یک سوژه واحد وجود داشته و این عکاسان و دانشمندان هستند که انتخاب می‌کنند که چه چیزهایی در قاب تصویر وجود داشته و چه چیزهایی از آن حذف شود. به عنوان مثال به این واقعیت توجه کنید که در هنگام عکاسی از حیوانات از پنجره ماشین، تنها حیوانات را به تصویر کشیده و جاده و نشانه‌های موجود در آن را خارج از کارت قرار می‌دهیم. تازه این تنها مربوط به شیوه عکاسی می‌شود و آزادی‌های هنری و خلاقیت‌هایی که پس از عکاسی و در ویرایش‌های بعدی روی آن صورت می‌گیرد را در نظر نگرفته‌ایم. آنچه میان تمامی عکس‌های خوب مشترک است آن است که این تصاویر یک حس مشخصی را در بیننده برمی‌انگیزد و این ربطی به واقعی یا انتظامی بودن تصاویر ندارد.
برای ثبت تصویر بالا از یک دوربین عکاسی OM-1 به همراه لنز OLYMPUS M.8-25mm F4 @ 8mm استفاده شده است. در این امر ایزوی تصویر بر روی 500، دیافراگم بر روی f/4.0 و سرعت شاتر روی 10 ثانیه تنظیم شده است.
تصویر بالا نیز با استفاده از دوربین عکاسی پاناسونیک DC-G9 و یک لنز 60 میلی‌متری به ثبت رسیده است. در هنگام ثبت این تصویر ایزو بر روی 160، سرعت شاتر بر روی 10 ثانیه و دیافراگم بر روی f/11 تنظیم بوده است.
سبک مورد علاقه عکاسی شما چیست؟
تمامی زیبایی و شگفتی عکاسی در این است که این هنر می‌تواند در آن واحد حالت عینی و غیر عینی داشته باشد. از یک سمت عکاسی به عنوان یک ابزار بی‌طرف برای ثبت واقعیت به شمار آمده و دوربین به عنوان یک وسیله قابل اعتماد و شایسته برای ثبت صحنه‌ها، جزئیات و واقعیات شناخته می‌شود. از سمت دیگر نظریات شخصی و فردی عکاس می‌تواند بر پروسه عکاسی تاثیرگذار باشد. هر عکاسی متناسب با احساسات، تجربیات و زاویه دید خود نسبت به ثبت تصاویر اقدام می‌کند و تمامی اقدامات عکاس از کادربندی گرفته تا پروسه انتخاب نور و ادیت‌های پس از ثبت تصویر، بر خروجی نهایی کار تاثیرگذار هستند. همین همجواری عینی و غیر عینی بودن عکاسی بوده که آن را به یک هنر منحصربه‌فرد تبدیل می‌کند. هنری که مرزهای بین واقعیت و تفسیر را می‌پوشاند. در حالی که ژانرهای مشخص عکاسی مانند عکاسی علمی یا مستندات به دنبال بی‌طرف بودن و جنبه بی‌طرفانه عکاسی هستند تا بتوانند بدون دخالت تعصبات و تفاسیر خود واقعیات را نشان دهند، همچنان یک عامل انسانی در ثبت تصویر حضور داشته که می‌تواند بر جنبه بی‌طرفانه عکاسی تاثیر بگذارد. بر همین اساس شاید ما تلاش کنیم تا عکاسی را به دسته‌های هنری و واقع‌گرایانه تقسیم کنیم؛ اما همچنان تمامی این دسته‌بندی‌ها با یک‌دیگر هم پوشانی ویژه‌ای دارند. چه بسا تصاویر هنری و پرمعنایی که در زمینه علم به ثبت رسیده و چه بسیار تصاویر علمی زیبایی که توسط عکاسان و نه دانشمندان به ثبت رسیده است.
شما طرفدار کدام سبک عکاسی هستید؟ آیا تا به حال به سراغ عکاسی علمی به صورت تخصصی رفته‌اید؟ به نظرتان مهم‌ترین تجهیزات عکاسی علمی چیست؟ از نگاه شما عکاسی علمی چه جایگاهی در میان سبک‌های عکاسی و در جامعه ایران دارد؟ حتما از نظرات، چالش‌ها و اطلاعات خود برای دیدنگار و سایر خوانندگان این متن بنویسید. همچنین اگر این مطلب برای شما آموزنده بود، آن را برای دوستانتان بفرستید.
