هرچه روزهای بیشتری از ماه اسفند گذشته و به فصل بهار و عید نوروز نزدیک‌تر می‌شویم، مردم با شور و نشاط بیشتری خود را برای برگزاری جشن عید آماده می‌کنند. در روزهای پایانی اسفند بازار هفت سین و کاشت سبزه عید بسیار داغ است.
سبزه که یکی از مهمترین سین‌های سفره هفت سین بوده به عنوان نمادی از تولد، زایش و بشارت نو شدن جهان بر سر سفره قرار می‌گیرد. برخی از افراد به واسطه مشغله کاری ترجیح می‌دهند سبزه عید خود را از بازار تهیه کنند، اما بسیاری افراد معتقدند که سبزه عید باید توسط یکی از افراد خانواده سبز شود.
در این مقاله قصد داریم تا با تاریخچه کاشت سبزه برای عید آشنا شده و نکاتی را برای داشتن یک سبزه زیبا بدانیم. با سوریتو همراه باشید تا در سال 1403 زیباترین سبزه سفره هفت سین را داشته باشید.
تاریخچه کاشت سبزه برای عید
تاریخچه کاشت سبزه عید به دوران ایران باستان برمی‌گردد. در دوران باستان از 25 روز قبل از نوروز در میدان شهر 12 ستون خشتی ساخته می‌شد و بر هر یک از این ستون‌ها یک غلاف از دانه‌هایی مانند ماش، گندم، عدس، جو، کنجد، برنج، نخود، باقالا، لوبیا، ارزن، ذرت و کاجیله کاشته می‌شده است.
در ششمین روز فروردین سبزه‌های سبز شده بر ستون‌های خشتی چیده شده و در تالارها به عنوانی نمادی از تولد و برکت پخش می‌شده است. از همان زمان نیز 3 ظرف سبزه برای بیان 3 اصل گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک در سفره هفت سین قرار می‌دادند.
همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، علت کاشت سبزه این است که پیشینیان سبزه را نمادی از باروری و برکت می‌دانستند و یقین داشتند اگر دانه‌هایی مانند گندم یا ارزن را که مهمترین خوراک‌ها بودند، می‌کاشتند و دانه‌ها به خوبی رشد می‌کردند، سال پیش رو سال پربرکتی برایشان خواهد بود. البته طبق پژوهش‌های انجام شده کاشت سبزه دلیل علمی نیز داشته است.
در واقع از آن‌جایی که ایران دارای آب و هوای متفاوتی می‌باشد، بانوان هر خطه با استفاده از غلات مختلف سبزه سبز می‌کردند و هر غله‌ای که رشد بهتری داشت را به شکل انبوه در سال جدید کشت می‌کردند. در مقابل اگر یکی از سبزه‌ها خراب می‌شد در سال جدید غله خراب شده را نمی‌کاشتند.
نکات مهم درباره کاشت انواع سبزه
برای کاشت انواع بذرها برای سبزه عید لازم است اصولی رعایت شده و نکاتی مد نظر قرار گیرد تا سبزه سبز شده پرپشت و زیبا بوده و تا سیزده به در زرد نشود. اصول کاشت سبزه عید برای انواع بذرها به قرار زیر است.
✔️برای کاشت سبزه باید مقدار دلخواهی از بذر مورد نظر را در کاسه‌ای ریخته و بذرها را کاملا بشویید.
✔️بذر انتخابی پس از شستشو باید حداقل یک شب تا صبح در آب خیس بخورد که البته مدت زمان خیس خوردن بسته به نوع بذر متفاوت است.
✔️زمانی که بذر به مقدار کافی خیس خورد باید آن را آبکشی کرده و اجازه دهید تا آبش برود.
✔️پس از آن باید یک پارچه نازک را کاملا خیس کرده و آب آن را بگیرید و سپس بذرها را در پارچه نمناک ریخته و درون کاسه بگذارید.
✔️بذرها باید به مدت 1 تا 2 روز داخل دستمال نمدار بمانند تا جوانه بزنند. اگر دستمال خشک شد، باید مجددا آن را با اسپری نمدار کرد.
✔️زمانی که بذرها به شکل کامل جوانه زدند، باید بذر را به ظرف مورد نظر انتقال داد.
✔️بذرها باید به شکل یک لایه متعادل و هموار در سطح ظرف پخش شود. میزان تراکم سبزه نیز دلخواه است.
✔️زمانی که بذرهای جوانه زده را به ظرف مورد نظر منتقل کردید، یک پارچه نمدار را روی آن‌ها بکشید. این فرایند باید تا سبز شدن جوانه‌ها مرتب انجام شود.
✔️باید سبزه‌ها را دو بار در روز آب داد.
✔️برای آب دادن سبزه‌ها باید آب از بغل سبزه وارد شده تا نظم سبزه‌ها به هم نخورند. سپس باید آب اضافی خارج شود.
✔️سبزه‌ها را هر شب در حیاط یا بالکن بگذارید تا هوای خنک به آن‌ها برسد. این امر سبب می‌شود سبزه‌ها زرد نشود.
💎چند نکته طلایی
اگر مراحل بالا به درستی انجام شود، شما می‌توانید یک سبزه زیبا برای عید نوروز خود داشته باشید. حال اگر می‌خواهید سبزه عید پرپشتی داشته باشید، بهتر است نکات زیر را رعایت کنید.
☑️برای سبزه سبز کردن از ظروف فلزی استفاده نکنید.
☑️بذر انتخابی را حتما از 24 ساعت قبل کاملا خیس کنید. آب آن را نیز یک یا دو بار عوض کنید تا تمام بذرها کاملا در آب غوطه‌ور شوند.
☑️ظروف سفالی و ظروف درجه دوم چینی بهترین ظروف برای سبز کردن سبزه هستند.
☑️بهترین روش آبیاری سبزه‌ها آبیاری غبارپاشی می‌باشد.
☑️هر چه قطر بذرهای ریخته شده در ظرف کمتر باشد، عمر سبزه بیشتر خواهد بود.
☑️برای آبیاری سبزه از آب ولرم استفاده کنید.
☑️استفاده از ظروف پلاستیکی برای سبزه سبز کردن سبب بدبو شدن سبزه می‌شود.
متداول‌ترین بذرها برای کاشت سبزه عید
از انواع بذرها می‌توان برای سبزه سبز کردن استفاده کرد که انتخاب بذر میتواند متناسب با سلیقه و البته مدت زمان باقی مانده تا عید نوروز انجام شود. از جمله متداول‌ترین بذرها برای کاشت سبزه عید بذرهای نظیر گندم، عدس، تخم شربتی، ماش، تخمه آفتابگردان، خاکشیر، دانه پرتقال یا لیمو، ذرت و… می‌باشد. در ادامه روش کاشت و زمان کاشت تعدادی از این بذرها را بررسی می‌کنیم.
زمان کاشت سبزه و نحوه کاشت
کاشت سبزه برای عید نوروز
همانطور که گفته شد زمان کاشت هر سبزه متناسب با بذر انتخابی متفاوت می‌باشد. در ضمن اگرچه اصول اولیه کاشت سبزه یکسان است با این حال سبز کردن هر بذر قلق‌های خاص خود را دارد. در ادامه روش کاشت و زمان کاشت برخی از بذرها را بررسی می‌کنیم.
✅سبزه عدس
بهترین زمان کاشت سبزه عدس 15 اسفند بوده و مدت زمان لازم برای خیس کردن عدس‌ها بین 10 تا 18 ساعت می‌باشد. زمانی که عدس‌ها در آب هستند باید آب آن‌ها هر چند ساعت یک بار عوض شود.
پس از این امر باید عدس‌ها در پارچه نخی مرطوب قرار گرفته و در دمای مطلوب و نور ملایم قرار گیرند. نیازی به قرار دادن عدس‌ها در زیر نور خورشید نیست.
هنگامی که عدس‌ها جوانه زد کافیست تا آن‌ها را در ظرف مناسبی ریخته و روزانه چندین ساعت در مقابل نور خورشید قرار دهید. آبیاری سبزه نیز باید به طور روزانه و به شکل غبارپاشی انجام شود.
✅سبزه گندم
یکی از زیباترین و در عین حال ساده‌ترین سبزه‌ها برای عید نوروز سبزه گندم است. برای کاشت سبزه گندم بهترین زمان 15 اسفند می‌باشد.
دانه‌های گندم نیز باید بین 10 تا 18 ساعت در آب خیس بخورند. دانه‌های گندم باید در آب بمانند تا ریشه‌دار شوند. زمانی که ریشه‌های کوچک گندم درآمد باید آن را درون یک دستمال مرطوب قرار داد تا جوانه‌ها بزرگتر شود. تقریبا پس از 2 تا 3 روز که دانه‌های گندم در پارچه مرطوب بمانند جوانه‌ها به خوبی رشد می‌کنند.
پس از رشد مطلوب جوانه‌ها باید دانه‌های گندم را در ظرف مورد نظر ریخته و روزانه آن را آبیاری کرد. سبز شدن سبزه گندم نیاز به نور ملایم خورشید دارد.
✅سبزه تخمه آفتابگردان
سبزه تخمه آفتابگردان یکی از سبزه‌های زیبا اما کمتر شناخته شده می‌باشد. تخمه آفتابگردان برای سبز شدن به 15 روز زمان نیاز دارد. بنابراین بهترین زمان برای سبز کردن تخمه آفتابگردان 15 اسفند است.
تخمه‌های آفتابگردان باید بین 24 تا 48 ساعت در آب بمانند و مدام آب آن عوض شود تا دانه‌ها خراب نشود. پس از گذشت این زمان باید تخمه‌ها را در دستمال مرطوب ریخت. پس از گذشت 4 تا 5 روز تخمه‌های آفتابگردان بین 6 تا 7 سانتی‌متر جوانه می‌زنند که در این زمان باید جوانه‌ها را به ظرف مورد نظر انتقال داد.
آبیاری سبزه تخمه آفتابگردان باید به صورت غبارپاشی انجام شود. همچنین سبزه‌ها باید در طول روز در مقابل نور ملایم خورشید قرار گیرند.
✅سبزه ماش
کاشت سبزه ماش به 12 روز زمان نیاز دارد. بنابراین بهترین زمان برای سبز کردن سبزه ماش 18 اسفند است. برای این امر باید دانه‌های ماش بین 10 تا 18 ساعت خیس خورده و پس از آن به مدت 3 تا 5 روز در دستمال مرطوب قرار گیرند تا جوانه بزنند.
پس از جوانه زدن دانه‌های ماش باید آن را با ضخامت مناسب در ظرف مورد نظر ریخت. بدیهی است که کوچک یا بزرگ بودن قطر لایه میتواند در پرپشت یا کم پشت شدن سبزه تاثیرگذار باشد.
آبیاری دانه‌های ماش باید بین 3 تا 4 بار در روز انجام شود و این میزان آبیاری باید تا جایی که سبزه به ارتفاع دلخواه برسد، انجام شود. اگر سبزه دارای سرعت رشد زیادی است آن را در جای خنک قرار داده تا رشد آن کندتر شود و اگر رشد سبزه کند است باید آن را به جای گرم‌تر انتقال داد.
✅سبزه تخم شربتی، شاهی و خرفه
اگر زمان زیادی برای سبزه سبز کردن ندارید، بهترین گزینه‌ها تخم شربتی، شاهی و خرفه هستند. چرا که این بذرها ظرف 8 تا 10 روز کاملا سبز می‌شوند. اگر تصمیم به کاشت سبزه تخم شربتی دارید، می‌توانید از 20 اسفند ماه اقدام کنید.
برای این امر باید تخم شربتی‌ها یک روز در آب بمانند تا شکل ژله‌ای به خود بگیرند. در این زمان جوانه‌های بسیار ریزی از دانه‌های تخم شربتی خارج می‌شود که پس از مشاهده این جوانه‌ها باید دانه‌های تخم شربتی را در یک پارچه نخی مرطوب ریخته و در یک ظرف تیره درب‌دار قرار دهید. ظرف را نیز باید در جای تاریکی بگذارید.
روزانه باید بر روی دستمال آب اسپری شود تا پارچه مرطوب بماند. پس از 3 تا 4 روز تخم شربتی‌ها کمی رشد می‌کنند. در این زمان می‌توان آن را در ظرف مناسب قرار داد. سبزه تخم شربتی باید در مقابل نور ملایم آفتاب قرار گیرد. این سبزه ظرف مدت یک هفته به اندازه ایده‌آل می‌رسد.
✅سبزه هسته مرکبات
اگر تمایل دارید هسته پرتقال، لیمو، نارنج یا سایر مرکبات را برای سبزه عید خود استفاده کنید، باید از اواخر بهمن یا اوایل اسفند دست به کار شوید؛ چرا که جوانه زدن هسته مرکبات بیش از دو هفته طول می‌کشد.
برای کاشت سبزه هسته مرکبات کافیست تا دانه مرکبات را به مدت یک روز در آب خیس کنید. خیس کردن هسته مرکبات باید تا جایی انجام شود که پوست هسته بدون آسیب دیدن هسته جدا شود. پس از این امر باید هسته‌هایی که پوستشان جدا شده را در یک گلدان خاک بکارید.
فاصله بذرها باید از یک‌دیگر نه خیلی دور و نه خیلی نزدیک باشد. پس از کاشت هسته‌ها روی آن‌ها را با یک لایه نازک خاک بپوشانید و سپس یک کاور پلاستیکی را بر روی گلدان قرار دهید تا هسته‌ها جوانه بزنند.
جوانه زدن هسته‌ها بین دو هفته تا یک ماه به طول می‌انجامد. پس از جوانه زدن هسته‌ها می‌توان کاور پلاستیکی را برداشت. در ضمن اگر رسیدگی لازم از چنین سبزه‌هایی به عمل آید می‌توان پس از دو سال سبزه را به باغچه منتقل کرد.
کاشت سبزه برای عید تا به حال انجام داده‌اید؟
یکی از رسوماتی که در ماه اسفند و پیش از عید نوروز توسط بسیاری از خانواده‌ها انجام می‌شود، کاشت سبزه عید است. سبزه یکی از سین‌های مهم سفره هفت سین بوده که نمادی از برکت، زایش و نو شدن جهان می‌باشد.
بذرهای مختلفی میتواند برای سبزه استفاده شود. بذرها از لحاظ مدت زمان لازم برای خیس خوردن، مدت زمان لازم برای جوانه زدن و مدت زمان لازم برای رسیدن به ارتفاع ایده‌آل با یک‌دیگر متفاوت هستند. از این رو هر بذر باید در زمان مشخصی کاشته شود.
به نظر شما بهترین سبزه عید با بذر کدام دانه است؟ آیا شما اقدام به کاشت سبزه برای عید کرده‌اید؟ از تجربیات خود در این زمینه بنویسید و اگر این مطلب برایتان مفید بود، آن را برای آشنایانتان که به کاشت سبزه علاقه دارند، بفرستید.
