مقایسه بال هد و پن هد
در این مقاله می‌خواهم در مورد تفاوت‌های بال هد و پن هد برایتان صحبت کنم که دو نوع از مشهورترین سری‌های سه پایه مخصوص دوربین هستند.
سه پایه عکاسی یکی از مهمترین تجهیزات عکاسی است که اغلب عکاسان حرفه‌ای از آن استفاده می‌کنند. زمانیکه بخواهید از یک مکان تاریک عکاسی کنید یا نیاز داشته باشید سرعت شاتر را به هر دلیلی کم کنید، نگه داشتن دوربین بر روی دست باعث ثبت لرزش در عکس می‌شود. در این زمان شما مجبورید از یک سه پایه استفاده کنید تا لرزش‌های دست به طور کامل از بین بروند.
در واقع می‌شود گفت عکاسی با گرفتن دوربین بر روی دست با لنزهایی که لرزشگیر داخلی دارند، با سرعت شاتر طولانی‌تر از 1.5 ثانیه و برای لنزهایی که لرزشگیر ندارند در سرعت شاتر‌های طولانی‌تر از 1/30 ثانیه، باعث ثبت لرزش در تصویر می‌شود.
اگر شما می‌خواهید از نوردهی طولانی برای ثبت عکس استفاده کنید یا در شب قصد ثبت تصویری از آسمان یا هر سوژه دیگری را دارید، یا حتی برای عکاسی از منظره و عکاسی پرتره خانوادگی، استفاده از یک سه پایه برای شما ضروری خواهد بود. از دیگر مواردی که استفاده از سه پایه برای آن توصیه می‌شود می‌توان به عکاسی ماکرو، عکاسی پانوراما، عکاسی HDR، عکاسی از زوایای عجیب و غریب و فیلم برداری اشاره کرد.
با وجود اینکه سه پایه‌ها برای بیشتر ژانرهای عکاسی مهم و ضروری هستند، اما بسیاری از عکاسان از آن استفاده نمی‌کنند. این باعث می‌شود در بعضی شرایط نتوانند تصاویری شارپ و واضح ثبت کنند. البته به عنوان جایگزینی برای سه پایه که هم قابل حمل‌تر باشد و هم سبک‌تر و استفاده از آن راحت‌تر شود، می‌توانید از تک پایه‌ها یا مونوپادهای مخصوص دوربین استفاده کنید.
توجه داشته باشید که این تک پایه‌ها با مونوپادهای مخصوص موبایل تفاوت داشته و از استحکام بسیار بالاتری برخوردارند.
اما در این مقاله قصد دارم برایتان تفاوت دو نوع از سری‌های سه پایه را بگویم. سری‌های سه پایه قطعاتی هستند که توسط آنها دوربین به سه پایه متصل شده و قابل استفاده می‌شود. این سری‌ها انواع مختلفی دارند و برای کاربردهای متنوعی نیز استفاده می‌شوند.
به یاد داشته باشید که سری سه پایه برای هر کاری متفاوت است، برای مثال از سری که مخصوص ثبت پانوراما ساخته شده نمی‌توان برای فیلم برداری استفاده کرد و برعکس. از انواع مختلف سری‌های سه پایه به جز بال هد و پن هد می‌توان به سری‌های هیدرولیک، سری‌های دسته تفنگی و سری‌های گیمبال اشاره کرد که هر کدام کاربرد خاص خودشان را دارند.
سری سه پایه چیست؟
برای اتصال دوربین به اکثر سه پایه‌ها به قطعه‌ای به نام سری نیاز است. یعنی خود سه پایه‌ها به طور مستقیم قابلیت اتصال به دوربین را ندارند. البته این مورد در اکثر مدل‌های سه پایه با کیفیت صادق است و مدل‌های ارزان قیمت آن ممکن است دارای سری متصل به سه پایه باشند و قابلیت تعویض آن وجود نداشته باشد.
درواقع اگر قرار باشد سه پایه را به صورت مستقیم به دوربین وصل کنید، دیگر نمی‌توانید جهت دوربین را تغییر دهید یا آن را به سرعت از سه پایه جدا کنید. این همان اتفاقی است که درباره تک پایه‌ها می‌افتد.
یعنی برای اینکه بخواهید زاویه دوربین را تغییر دهید، باید خود پایه‌ها را کوتاه و بلند کنید. این کار بسیار مشکل است و به همین دلیل هم هست که اغلب عکاسان از ابزارهای جانبی دیگری مانند بال هد و پن هد بر روی سه پایه‌ها استفاده می‌کنند تا بتوانند به سرعت زاویه دوربین را تغییر دهند.
جنس سری سه پایه
سری‌ها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند و جنس مواد به کار رفته در آنها نشان دهنده کیفیت و استحکام است. عموما سری‌های بال هد و پن هد از جنس پلاستیک یا فلز هستند که طبیعتا سری‌های فلزی جنس مرغوب‌تری داشته و به همین ترتیب در شرایط سخت دوام و استحکام بیشتری از خودشان نشان می‌دهند.
اکثر سری‌ها، دسته یا پیچی برای تنظیم زاویه یا ارتفاع دارند و در بعضی مدل‌ها این دسته‌ها به سه یا حتی چهار عدد هم می‌رسد. استحکام این دسته‌ها هم به اندازه خود سری مهم است. چرا که دائما در حال تغییر آنها خواهید بود. حتما اطمینان حاصل کنید که فلزی که در ساخت پیچ این دسته‌ها به کار رفته مرغوب باشد تا با گذشت زمان هرز نشود.
در ادامه این مقاله سعی می‌کنم به صورت جزئی‌تر به بررسی بال هد و پن هد بپردازم و مزیت‌ها و معایب هر یک، به همراه کاربرد استفاده‌شان را برایتان بگویم. پس با من همراه باشید.
بال هد چیست؟
بال هدها سری‌هایی هستند که آنها را به راحتی و از روی ظاهرشان هم می‌توانید تشخیص دهید. این سری‌ها پایه‌ای به شکل کروی دارند که درون یک گیره کروی شکل دیگر قرار گرفته و می‌چرخد. این چرخش در بیشتر مدل‌های با کیفیت محدودیتی ندارد، اما در بعضی مدل‌ها به سه یا چهار جهت محدود خواهد شد.
استحکام این سری‌ها در حالت عادی نسبتا خوب است و برای ثابت کردن دوربین در یک زاویه مشخص، می‌بایست پیچی که روی دسته آن قرار دارد را بچرخانید تا گیره محکم‌تر شده و به خوبی دوربین را ثابت کند. به این ترتیب می‌توانید سری را به هر جهتی بچرخانید و سپس آن را محکم کنید تا زاویه مورد نظر را بدست آورید.
ویژگی‌های بال هد
بال هدها کاربری مشخصی دارند و از این نظر قابل مقایسه با پن هدها نیستند. ممکن است بخواهید از زاویه‌ای عجیب و غریب عکس بگیرید یا به این نیاز داشته باشید که دوربینتان را به سرعت و به نرمی بچرخانید، که این مورد در عکاسی ژانر ورزشی وجود دارد؛ در این صورت بهترین انتخاب برای شما بال هد خواهد بود.
کاربری آسان
شاید بتوان این مورد را مهمترین دلیل و توجیه برای استفاده از بال هدها دانست. معمولا عکاسان دوست دارند به سرعت زاویه خود را تغییر دهند و یا ترکیب بندی را از چهار جهت کنترل کنند. همچنین سرعت در حرکت دوربین برای عکاسان بسیار مهم است.
عکاسان حیات وحش و رویدادهای ورزشی مثل مسابقات موتور سواری، از اصلی‌ترین مشتریان این دسته محسوب می‌شوند! چرا که به دقت و سرعت بالایی برای دنبال کردن سوژه نیاز دارند و اصلا دوست ندارند مشغول چرخاندن دوربین خود باشند، آن هم در حالی که سوژه‌ها یکی پس از دیگری آمده و می‌روند.
بال هد تمامی این شرایط را برایتان فراهم می‌کند و می‌توانید با استفاده از آن به سادگی در تمام جهات دوربین را بچرخانید.
سایز کوچک
بال هدها معمولا سایز کوچکی داشته و به سادگی قابل نصب بر روی انواع سه پایه‌ها و تک پایه‌ها هستند. شما می‌توانید آن را روی سه پایه رو میزی‌تان نصب کرده و استفاده کنید. سایز کوچک باعث شده تا کنترل بال هدها بسیار آسان باشد.
البته برخی از آنها بزرگ و مخصوص دوربین‌ها و لنزهای سنگین ساخته می‌شوند و استحکام بسیار بیشتری دارند.
حرکت نرم و روان
یکی از مهمترین ویژگی‌های بال هدها حرکت بسیار نرم و روان آنها است. حتی اگر مدل‌های ارزان را تهیه کنید، باز هم شاهد حرکتی نرم و بدون پرش خواهید بود. حرکت‌های ناگهانی و پرش به ندرت در این سری‌ها دیده می‌شود و برای همین کاملا برای فیلم برداری هم مناسب است.
البته این نکته را به یاد داشته باشید که اگر از مدل‌های بی کیفیت و ضعیف استفاده کنید، به مرور زمان اصطکاک خود را از دست داده و ممکن است کمی سفت شود و پرش‌هایی داشته باشید. برای همین پیشنهاد می‌کنم حتما از کیفیت محصول مورد نظرتان اطمینان حاصل کنید و آن را از فروشگاهی معتبر بخرید.
فروشگاه دیدنگار انواع بال هدها را با بهترین قیمت و بهترین کیفیت در اختیار شما قرار خواهد داد که می‌توانید مدل‌های مختلف آن را در اینجا مشاهده کنید.
قیمت کم
ساخت بال هدها در مقابل پن هدها بسیار آسان‌تر بوده و به همین جهت قیمت پایین‌تری نیز دارند. این به معنی کاهش کیفیت در جنس بدنه نیست، بلکه تنها شیوه ساخت و پیچیدگی‌های مکانیکی و فیزیکی آن را شامل می‌شود.
تحمل وزن کم
یکی از مشکلات عمده بال هدها تحمل وزن کم آنها است. اگر چه مدل‌هایی با قیمت بیشتر و استحکام نسبتا مناسب وجود دارند، اما اکثر آنها کنترل خوبی بر روی دوربین‌های سنگین ندارند. در واقع این به منظور ثابت نگه داشتن دوربین در حالتی است که گیره کاملا سفت شده است. به جهت کروی بودن آن، ممکن است دوربین باز هم حرکت کند و زاویه را از دست بدهید.
البته این مشکل تنها در خصوص دوربین‌ها و لنزهایی با وزن بسیار بالا است. برای مثال اگر از یک دوربین کانن 5D Mark IV به همراه لنز 200-70 میلی‌متری F/2.8 استفاده کنید، احتمالا پس از محکم کردن گیره نوک لنز دوربین به سمت پایین سقوط می‌کند.
برای همین عکاسانی که از دوربین‌ها و لنزهای سنگین استفاده می‌کنند، معمولا به دنبال بال هدها نیستند.
دقت کمتر
در مقایسه بال هد و پن هد ، یکی دیگر از معایب بال هدها دقت کمتر آنها است. این بخصوص برای ژانرهایی که به دقت بالا در ترکیب بندی و حفظ کادر نیاز دارند مشکل ساز خواهد بود. ژانرهایی مثل عکاسی معماری، پانوراما یا ماکرو.
در واقع با شل کردن پیچ گیره، دوربین به سرعت حرکت کرده و زاویه خود را از دست می‌دهد. حتی ممکن است در زمانی که پیچ گیره را سفت کرده‌اید، دوربین به آرامی حرکت کرده و کمی تغییر زاویه داشته باشد. این مورد برای زمانی مشکل ساز خواهد شد که بخواهید نوردهی طولانی داشته باشید، همانند عکاسی از ستارگان یا برای عکاسی تایم لپس.
پن هد چیست؟
پن هدها نوعی دیگر از سری‌های سه پایه مخصوص دوربین هستند که معمولا دو یا سه اهرم کنترلی دارند و می‌توانند دوربین را در چند جهت افقی و عمودی کنترل کنند. ساختار مکانیکی این سری‌ها بسیار پیچیده‌تر از بال هد است و اغلب به خاطر ظاهرشان، آنها را با سری‌های مخصوص فیلم برداری اشتباه می‌گیرند.
پن هد تعداد جهات چرخش را محدود می‌کند و در عوض پایداری و ثبوت بیشتری را به وجود می‌آورد. محکم کردن آنها همانند بال هدها بوده و می‌بایست پیچی که روی دسته قرار دارد را چرخانده و سفت کنید.
ویژگی‌های پن هد
همانطور که بال هدها کاربرد مشخصی دارند، پن هدها نیز برای موارد مشخصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال اگر به عکاسی پانوراما علاقه داشته باشد یا بخواهید به صورت پن تیلت فیلم برداری کنید، پن هدها بهترین گزینه برای شما خواهند بود. این نوع سری‌ها در ازای آزادی عمل کمتر، پایداری بیشتری به شما می‌دهند و این بارزترین ویژگی آنهاست.
پایداری و استحکام
پن هدها بسیار مستحکم‌تر و پایدارتر از بال هدها هستند. حتی ارزان‌ترین پن هدها می‌توانند تا دو برابر یک بال هد معمولی وزن دوربین را تحمل کنند. بنابراین اگر از دوربین‌های دیجیتال سنگین یا لنزهای عظیم الجثه استفاده می‌کنید، از همان ابتدا به دنبال خرید یک پن هد برای سه پایه‌تان باشید یا اگر می‌خواهید بال هد بخرید، تنها به مدل‌های گران قیمت و بسیار با کیفیت آن فکر کنید.
حفظ جهت حرکت
مهمترین قابلیت پن هدها حفظ جهت و تراز بودن دائمی آنها است. شما می‌توانید با شل کردن یکی از پیچ‌ها، حرکت در جهتی خاص را کاملا روان کنید و به این صورت زاویه دوربینتان در جهات دیگر تغییری نخواهد داشت.
این قابلیت برای عکاسی پانوراما ایده‌آل بوده و می‌توانید پن هد را در یک جهت آزاد کنید و دوربینتان را بچرخانید و با هر حرکت یک شات ثبت کنید. تمام این شات‌ها در نهایت تراز خواهند بود و هیچ حرکت یا پرشی نخواهند داشت.
آن‌قدر این قابلیت پن هدها برکاربرد است که معمولا، دور حلقه زیرین پن هدها، درجه بندی زاویه‌ها را می‌بینید که برای سادگی کار عکاسی پانوراما بر روی زوایای دقیق استفاده می‌شوند.
حرکت این سری‌ها می‌تواند در جهت افقی یا عمودی باشد و همین باعث شده تا پن هدها بیشتر از بال هدها مورد استقبال فیلم سازان و فیلم برداران قرار گیرد.
بازگشت به حالت قبلی
برگشتن دوربین به زاویه و موقعیت قبلی خود در بعضی مواقع اهمیت زیادی دارد. فرض کنید یک حرکت عمودی یا افقی داشته و حالا می‌خواهید به حالت قبلی برگردید و یک شات را دوباره ثبت کنید. به دلیل محدودیت حرکتی که پن هدها در جهات حرکت ایجاد می‌کنند و همچنین زاویه‌بندی دقیق آنها، می‌توانید به سادگی دوربین را حرکت دهید تا کادر قبلی را پیدا کنید.
این کار با بال هدها تقریبا غیر ممکن است و چون آزادی حرکت در هر جهتی را دارید، دیگر نخواهید توانست همان کادر قبلی را با شرایط اصلی پیدا کنید.
عمر مفید زیاد
یکی دیگر از تفاوت‌های بال هد و پن هد در عمر مفید آنها است. پن هدها عمر مفید بسیار بیشتری دارند و می‌توانند به مدت طولانی‌تری مورد استفاده قرار گیرند.
در بال هدها می‌بینید که قطعه کروی همواره در معرض دید قرار دارد، اما در پن هدها قطعات کنترل کننده جرکت خارج از دید هستند. در واقع قرار گرفتن در شرایط محیطی می‌تواند آسیب‌های مختلفی به هد بزند.
این موضوع به ویژه برای عکاسانی تاثیر بیشتر دارد که در محیطی خارج از استودیو عکاسی می‌کنند. برای مثال رطوبت یا شن‌های اطراف ساحل به سادگی می‌تواند به هد آسیب بزند. کافی است یک دانه شن ریز وارد گیره بال هد شود تا ببینید که خارج کردن آن چقدر دشوار است. این موضوع بر روی عملکرد نرم و روان بال هد نیز تاثیرگذار خواهد بود.
حرکت بدون پرش
گرچه نمی‌شود درباره حرکت بدون پرش، پن هدها را با سری‌های هیدرولیکی مخصوص فیلم برداری مقایسه کرد، اما قطعا بهتر از بال هدها خواهند بود. چرا که برای حرکت و چرخش دوربین، از خود دوربین استفاده نمی‌کنید و اهرم تغییر جهت را می‌چرخانید.
این باعث می‌شود لرزش‌ها و پرش‌های احتمالی هنگام لمس دوربین کاهش یابد. این موضوع به مدتی که از سه پایه استفاده کردید و همچنین اصطکاک آن نیز مربوط است و در صورتی که طی گذر زمان محورهای چرخان کیفیت اولیه خود را از دست بدهند، ممکن است پرش‌هایی را مشاهده کنید.
تغییر زاویه 90 درجه
این قابلیت خصوصا برای عکاسی ماکرو بسیار مهم است. پن هدها را به راحتی می‌توانید رو به بالا و پایین حرکت دهید، در حالی که در مورد بال‌هد‌ها، چرخاندن دوربین رو به پایین، فقط در جهت شکاف‌هایی که روی پایه کروی بال هد قرار دارد ممکن است و در جهات دیگر با محدودیت روبرو هستید.
به همین دلیل گاهی اوقات برای اینکه بتوانید دوربین را رو به پایین ببرید، مجبورید تمام ساختار تنظیم شده بال هد را بر هم بزنید. پن هدها به راحتی زاویه‌های رو به پایین را کنترل می‌کنند.
عملکرد نسبتا کند
پن هدها نیز همانند بال هدها معایبی دارند. یکی از این معایب عملکرد نسبتا کند آنها است. گاهی اوقات برای اینکه بتوانید به یک کادر مشخص برسید، مجبورید دوربین را در چند زاویه بچرخانید. در بال هدها این موضوع به سادگی اتفاق می‌افتد، چرا که آزادی عمل زیادی دارید، اما در پن هدها به معنی تغییر چند باره محورهای گردش است.
برای حرکت در هر زاویه‌ای می‌بایست یکی از پیچ‌ها را شل کنید و سپس دوربین را حرکت دهید و این ممکن است زمان بسیار زیادی از شما بگیرد. اگر در ژانری که عکاسی می‌کنید به سرعت عمل و آزادی بیشتر در چرخش نیاز دارید، دور پن هدها را خط بکشید.
چرا که برای مثال وقتی می‌خواهید از یک ورزشکار در حل دویدن عکس بگیرید، نیاز دارید زاویه را به سرعت تغییر دهید تا سوژه از دستتان نرود.
اندازه بزرگ و وزن زیاد
پن هدها اغلب بزرگ و سنگین بوده و به همین دلیل نمی‌توانید آنها را در هر جایی استفاده کنید. حمل و نقل آنها دشوار بوده و وقتی روی سه پایه سوار می‌کنید، ممکن است دسته‌ها در جهات مختلف بیرون زده و به همه جا گیر کنند. اگر عکاس طبیعت هستید یا در سفرهای خود زیاد عکاسی می‌کنید، حمل و نقل آن برایتان بسیار سخت خواهد بود.
طبیعتاً به دلیل اندازه بزرگ و دسته‌های بلندی که دارد، نمی‌توانید به راحتی از آنها بر روی مینی سه‌پایه‌ها و نزدیک سطح زمین هم استفاده کنید.
قیمت بیشتر
همانطور که گفتم پن هدها ساختار مکانیکی و فیزیکی پیچیده‌تری نسبت به بال هدها دارند و به همین دلیل هزینه ساخت آنها بیشتر است. قیمت آنها در مقایسه با بال هدها بسیار بیشتر بوده و به همین دلیل برای افراد تازه کار یا دانشجویان عکاسی پیشنهاد نمی‌شود.
اگر هم قصد خرید پن هد را دارید، فراموش نکنید که حتما مدل‌های با کیفیت آن را تهیه کنید تا عمر مفید بیشتر و عملکرد بهتری داشته باشد. به هیچ وجه نمونه‌های ارزان قیمت و بی کیفیت را تهیه نکنید، چرا که اندکی بعد پشیمان خواهید شد.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردم به صورت کامل بال هد و پن هد را برایتان مقایسه کنم تا اگر قصد خرید یکی از آنها را به همراه یک سه پایه دارید، انتخاب بهتری داشته باشید. فراموش نکنید که تمام انواع سری‌های سه پایه مخصوص دوربین، کیفیت‌های متفاوتی دارند و به سادگی آسیب پذیر هستند. پس سعی کنید مدل‌هایی با کیفیت بالاتر را بخرید تا مدت بیشتری بتوانید از آنها استفاده کنید.
امیدوارم نکاتی که در مقاله ” تفاوت‌های بال هد و پن هد “ برایتان گفتم مفید بوده باشد. آیا شما تجربه استفاده از سه پایه را داشته‌اید؟ از کدام نوع سری سه پایه استفاده می‌کنید؟ نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید. همچنین اگر سوالی داشتید، آن را در قسمت نظرات همین پست مطرح کنید تا پاسخ دهم.
درود بر شما و سپاس .
ولی من پن هد رو به بال هد ترجیح میدم چرا که با نصب پن هد روی سه پایه تسلط و تمرکز بیشتری حین انجام کار داری .