تجربه عکاسی در شب به قلم مرتضی نیکوبذل

ورود به دنیای رمزآلود شب

عکاسی از آسمان شب همیشه یکی از تخصص­‌های جذاب برای عکاسان است؛ که نه­ تنها برای گروهی از آن‌ها به‌عنوان حرفه مطرح بوده بلکه به نوعی تفریح هم به‌شمار می‌آمده است. روز که به پایان می‌رسد و خورشید در افق غروب می‌کند، تاریکی با گنجی در دل خود از راه می‌رسد، برخلاف یک مثال قدیمی که می‌گوید، « تا سیاه نباشد، سپید دیده نمی‌شود » در دنیای عکاسی در شب شرایط دقیقاً عکس این مثال است، در واقع نور روز باعث دیده نشدن دنیایی از زیبایی هاست، دنیایی از رنگ و نور.

برای اینکه بتوانیم در این ژانر عکاسی فعالیت کنیم باید درباره چه مسائلی آگاهی داشته باشیم؟

با ما همراه باشید تا پاسخ تمامی سوالاتتان را دریافت کنید

فاز ماه

عکاسی شب

نخستین نکته‌ای که باید برای عکاسی از آسمان شب به آن توجه داشته باشید، انتخاب شبیست که ماه در آسمان نباشد. ماه یک سیاره است و از خود نور تولید نمی‌کند ولی یکی از اجرام مهم در روشن کردن آسمان شب به وسیله انعکاس نور خورشید به‌شمار می‌آید. با نصب اپلیکیشن­‌های کمکی که فازهای مختلف ماه را در هرروز نشان می‌دهند، می‌توانید شبی را برای عکاسی انتخاب کنید که ماه در آسمان نباشد.

حاشیه تاریک زمین

برای عکاسی از آسمان شب باید بدانید بخشی از نور شهرها به‌­دلیل طراحی نادرست نوری هدر می‌رود، یعنی به سمت آسمان هدایت می­‌شود، بنابراین اگر از دوردست به افق نگاه کنیم (جایی که شهر در آن افق قرار دارد) نور زردرنگی را به‌صورت یک گنبد بزرگی می­‌بینیم که آسمان را روشن کرده!

این گنبد نورانی درواقع « آلودگی نوری » است که باعث از دست‌دادن بخش بزرگی از ستارگان می‌شود. در نبود این آلودگی می‌توان ستارگان را دید و از آن‌ها عکاسی کرد.

آگاهی از وضعیت هوا

از شرایط آب­‌و هوایی مکانی که می­‌خواهید برای عکاسی به آن‌جا بروید، مطمئن شوید:

الف) آسمان ابری نباشد.

ب) وزش باد شدید نباشد.

زیرا اگر ابر در آسمان باشد مانند این است از یک نمایش در حال عکسبرداری بوده و شخص یا اشخاصی در کادر شما هستند. همچنین اگر باد شدید در حال وزیدن باشد، باعث ایجاد گردو غبار در محل و همچنین در آسمان خواهد شد و به­‌همین دلیل از کیفیت دید و تصاویر شما تا اندازه زیادی کاسته می‌شود.

عکاسی شب

انتخاب ابزار مناسب برای عکاسی از آسمان شب

اگر از آن گروه عکاسانی هستید که هنوز برای عکاسی از آسمان شب از دوربین­‌های آنالوگ استفاده می‌کنند، با مشکل بزرگی به‌نام تمام شدن باتری دوربین روبه­‌رو نخواهید شد. البته زمان بیشتری نسبت به کسی که با دوربین دیجیتال کار می‌کند برای عکاسی خواهید داشت، چراکه حداقل معادل زمان نوردهی زمان نیاز است تا عکس روی کارت حافظه ذخیره شود (هرچند این موضوع بستگی به سرعت کارت حافظه دوربین دارد).

پس اگر با دوربین آنالوگ از آسمان شب عکاسی می‌کنید، بلافاصله پس از اتمام نوردهی سراغ گرفتن عکس بعدی بروید. ولی اگر از دوربین دیجیتال استفاده می‌کنید، بهتر است با دو بدنه دوربین به سفر عکاسی بروید تا بتوانید با استفاده از دوربین دیگر، هنگامی­‌که دوربین اول در حال ذخیره‌سازی عکس است، اقدام به گرفتن عکس بعدی کرده و در زمان صرفه‌جویی کنید.

در حرفه عکاسی همیشه صرفه جویی گزینه مناسبی برای هدر ندادن منابع مالی نیست بلکه با پرداخت پول بیشتر برای خرید لوازم حرفه‌ای می‌توانید در طولانی­‌مدت پول خود را در حساب بانکی خود نگه دارید!

سه پایه عکاسی یکی از مهم­ترین لوازم برای عکاسی شب است؛ آنقدر مهم که می‌توان گفت حتی از لنز و دوربین نیز مهم­‌تر است.

اگر درحرفه عکاسی شب از بهترین‌ها هستد، حتماً می‌دانید در نبود سه پایه مناسب مانند یک عکاس تازه کار خواهید بود!

وزش باد، حرکت آینه دوربین، حرکت پرده شاتر و درنهایت وزن دوربین ازجمله عواملی هستند که باعث لرزش هنگام عکاسی با نوردهی بالا می‌شوند، پس به هیچ عنوان در خرید سه پایه مناسب خساست به خرج ندهید.

توجه داشته باشید دنیای نرم‌افزارهای ادیت عکس آنقدر پیشرفته شده‌اند که همیشه راهی برای از بین‌بردن نویز حاصل از نوردهی یا حساسیت (ISO) بالا وجود دارد، ولی تصویری را که در اثر لرزش دوربین عکاسی تار شده است، نمی‌توان با هیچ نرم افزار یا ترفندی نجات داد، هرچند ممکن است عکس را تا حدی بتوان زنده کرد ولی مطمئن باشید به خوبی عکسی نخواهد شد که درست و بدون تکان خوردن دوربین گرفته شده است.

همراه داشتن ریموت کنترل می‌تواند از لرزش دوربین شما تا حدزیادی بکاهد. البته اپلیکیشن­‌های رابط دوربین با گوشی یا تبلت هم موجود هستند ولی فراموش نکنید باتری دوربین یعنی خون جاری در رگ­‌های دوربین عکاسی، پس تاحد امکان از لوازم یا تجهیزاتی که نیازمند استفاده از برق بیشتر توسط دوربین هستند، پرهیز کنید.

قفل کردن آینه دوربین

اگر با دوربین­‌های DSLR عکاسی می‌کنید، در منو دوربین گزینه‌ای به نام قفل آینه (Mirror Lockup) دیده می­‌شود، فراموش نکنید هنگام فشردن دکمه ریموت دوربین، گزینه قفل آینه را فعال کنید. این کار باید بعد از نورسنجی و کادربندی انجام شود، چراکه با فشار دادن دکمه دکلانشور دوربین عکاسی یا ریموت، آینه به سمت بالا حرکت می­‌کند و به این ترتیب دید شما را مسدود خواهد کرد.

چه مناظری را برای عکاسی انتخاب کنیم؟

پیش از آنکه پاسخ به‌این سؤال باید گفت عکاسی از آسمان شب به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

1_ عکاسی از عمق آسمان ( Deep Sky )

2_ عکاسی تلفیقی آسمان با مناظر زمینی که در دسته­‌بندی عکاسی منظره جای می‌گیرد ( Land Scape )

در این مقاله هدف عکاسی منظره در شب است و نه عمق آسمان، چراکه عکاسی نوع دوم نیازمند تلسکوپ است و باید آموزش‌های مخصوص درباره کارکردن با تلسکوپ را فراگرفته باشید.

نگین آسمان شب

عکاسی از آسمان شب

اگر کلمه ترکیبی آسمان شب را در گوگل جست­وجو کنید، با انبوهی از تصاویر زیبا و فریبنده روبه­‌رو می‌شوید که در آن کمربند زیبای ارغوانی رنگی که درواقع یکی از بازوهای کهکشان راه شیریست (Milky Way)، دیده می‌شود. کهکشان زیبای راه شیری را در شبی بدون ماه به­‌راحتی و با چشم غیرمسلح می‌توان دید و نیاز به هیچ ابزار، دانش نجومی برای رصد و شناسایی آن نیست.

بنابراین به‌راحتی می‌توانید باکمک از آن کادربندی کرده و با استفاده از عوامل زمینی مانند درخت، کوه، تپه یا آثار باستانی به­‌عنوان مثال بنای یک کاروانسرا دست به خلق تصاویر زیبا بزنید.

سرعت و دیافراگم و حساسیت

هنگام عکاسی از آسمان شب یادتان باشد هرچند زمین زیرپای شما به­‌ظاهر ساکن است، ولی باید بدانید با سرعتی زیاد و در جهت چپ به راست در حال حرکت است. اجرام آسمانی هم در حال حرکت هستند بنابراین نمی­‌توان با خیال‌راحت از سرعت‌های بالا برای نوردهی استفاده کرد، در نتیجه باید حساسیت دوربین را پایین نگه داشت. البته در برخی موارد همین حرکت­‌های زمین و اجرام آسمانی و در کل گنبد آسمان باعث به‌وجود آمدن تصاویر زیبایی می‌شوند که با چشم غیرمسلح قادر به‌دیدن آن‌ها نیستیم، مانند ثبت رد ستاره‌ای که به توضیح آن خواهیم پرداخت.

اگر از کهکشان راه شیری در کادربندی خود استفاده می‌کنید و دوست دارید اجرام آسمان شب شما به صورت نقطه‌ای دیده شوند، نباید بیش از پانزده ثانیه نوردهی کنید، زیرا بعد از این مدت زمان، تمام اجرام درون کادر شما دچار کشیدگی خواهند شد و قطعاً جلوه زیبایی در عکس نخواهند داشت. در این نوع از عکاسی باید از لنزهایی استفاده کنید که دارای دیافراگم سریع باشند، مانند: دیافراگم ۲.۸، ۲، یا حتی ۱.۴ (f:2.8, f:2 f:1.4) .

بعد از فوکوس‌کردن تصویر ( اگر از لنز 50mm و یا لنز واید استفاده می‌کنید، حلقه تنظیم فاصله را روی بی‌نهایت قرار دهید )، دکلانشور یا ریموت دوربین را فشار داده منتظر اتمام فرایند نوردهی باشید.

عکاسی شب به روش ثبت رد ستاره‌ای

در این روش با استفاده از نوردهی بالا (برای مثال بالای ده دقیقه) اجرام ثابت و متحرک آسمان مانند ستاره‌ها و سیارات در اثر حرکت خود یا حرکت زمین، در مدت زمان نوردهی، بر پیکسل­‌های سنسور دوربین عکاسی تاثیر می­‌گذراند و درنهایت به‌صورت خطوطی مورب یا منحنی دیده خواهند شد.

بنابراین برای آنکه با آگاهی کامل اقدام به عکاسی به این روش کنید، باید از موقعیت ستاره قطبی آگاه باشید. پیدا کردن ستاره قطبی کار سختی نیست. فقط کافیست اپلیکیشنی به‌نام نقشه آسمان ( Sky Map ) را روی تبلت یا تلفن هوشمند همراه خود نصب کرده و با استفاده از آن موقعیت ستاره قطبی ( Pole Star ) را در آسمان پیدا کنید. هرچه کادر شما به ستاره قطبی نزدیک‌­تر باشد، اجرام آسمان شب به‌صورت منحنی دیده خواهند شد و هرچه کادر دوربین شما از آن دور باشد­ اجرام آسمان به‌شکل خطوط مایل ثبت می‌شوند.

عکاسی شب

استفاده از نور قرمز

اگر همراه گروهی ستاره‌شناس برای عکاسی و رصد آسمان شب به منطقه‌ای می‌روید، حتماً چراغ قوه و فلاش عکاسی خود را با طلق قرمز بپوشانید. گاهی لازم است یا دوست دارید از افراد حاضر در محل هنگام رصد آسمان عکس تهیه کنید.

فراموش نکنید به‌هیچ عنوان نباید از نور سفید برای نوردهی استفاده کنید چراکه نور سفید موجب کاهش میدان دید افراد، جهت رصد آسمان می‌شود. چراکه نور قرمز با طول موج بالای خود حرکت کمتری در عمق دارد و محیط کمتری را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به­‌همین دلیل مزاحمتی برای دیگران نخواهد داشت.

البته من همیشه برای یک یا دو فریم عکس که نیاز به نور سفید دارم از این نور استفاده می‌کنم البته با درنظر گرفتن موقعیت دیگران و اجتناب از ایجاد مزاحمت برای آن‌ها!

عکاسی شب

امیدوارم با مباحثی که در این مقاله به آن‌ها پرداخته شد، پاسخ بسیاری از سؤال­‌هایی را که احتمالا درباره عکاسی از آسمان شب برای­تان ایجاد شده است، گرفته باشید و بتوانید باردیگر که به عکاسی شب بپردازید.

« با رعایت این نکات علاوه ­بر ثبت تصاویر زیبای آسمان شب، از آن لذت دوچندان نیز ببرید ».

نویسنده: استاد مرتضی نیکو بذل

_ عکاس آژانس عکس سیپاپرس فرانسه و مجله نشنال جئوگرافیک فارسی

_ تصاویر مقاله همگی متعلق به مرتضی نیکوبذل می‌باشند

آدرس اینستاگرام: daybydaymyworld@

اگر در زمینه عکاسی در شب فعالیت می‌کنید، نظرات و تجربیات خود را با ما درمیان بگذارید

⭐️ مشاهده فروشگاه اینترنتی دوربین و لوازم عکاسی دیدنگار ⭐️