آموزش عکاسی دندانپزشکی
عکاسی جزو هنرهایی است که علاوه بر جنبه زیبایی شناختی و تبلیغات، در حوزه‌های پزشکی مثل دندانپزشکی نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. بهره بردن از فن عکاسی در دندانپزشکی سبب می‌شود تا عیوب دندان، فک، لثه و چانه که بیمار خود متوجه آنها نمی‌شود، به شکلی واضح برای او نمایان گردد. در واقع دندانپزشک با عکسبرداری از دندان و فک بیمار، وضعیت لبخند وی را بررسی کرده و به این ترتیب می‌تواند با دیدی بازتر نسبت به برطرف کردن عیوب آن اقدام کند. از این طریق بیمار نیز می‌تواند در جریان روند درمان خود قرار گیرد. عکاسی دندانپزشکی عموما قبل و بعد از عمل‌های زیبایی فک و چانه و همچنین قبل و بعد از اصلاح فرم دندان‌ها (ارتودنسی)، درمان عیوب لثه، درمان خرابی دندان‌ها و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. عکاسی دندانپزشکی جزو شاخه‌های عکاسی بوده که تجهیزات در آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله سعی داریم تا تمامی آنچه در مورد عکاسی دندانپزشکی حائز اهمیت است را بررسی کنیم.
دوربین دیجیتال دندانپزشکی
دوربین باکیفیت در عکاسی دندانپزشکی بسیار اهمیت دارد. یک دوربین دیجیتال DSLR به واسطه قابلیت تعویض لنز، می‌تواند برای این موضوع گزینه مناسبی باشد. این دوربین‌ها نسبت به نمونه‌های کامپکت سرعت عمل بالاتر و کیفیت تصویر بهتری داشته و از عمق میدان بیشتری نیز برخوردار هستند. دوربین‌های کامپکت اگرچه دارای وزن سبک و ابعاد کوچک‌تری هستند، اما به واسطه کوچک‌تر بودن سنسور به کار رفته در آنها و از طرفی عدم امکان تعویض لنز در آن، برای مصارف دندانپزشکی گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود. در هنگام انتخاب دوربین‌های حرفه‌ای DSLR اهمیتی ندارد که برند محصول چیست؛ چراکه امروزه اکثر دوربین‌های دیجیتال DSLR از کیفیت مطلوبی برخوردار هستند. تنها توجه کاربر باید به قابلیت‌های دوربین و کارایی مد نظر خود باشد.
بهترین دوربین برای عکاسی دندانپزشکی
همانطور که گفته شد برند دوربین در عکاسی دندانپزشکی اهمیت خاصی ندارد، اما قابلیت‌های آن باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله دوربین‌های دیجیتال DSLR موجود در بازار که برای عکاسی دندانپزشکی قابل استفاده هستند می‌توان به انواع زیر اشاره کرد.
دوربین Nikon D3300
- دارای ابعاد 13×10×5.5 سانتی‌متر
- وزن 410 گرم
- دارای بدنه مقاوم از جنس فیبر کربن و کامپوزیت
- مجهز به نمایشگر 3 اینچی
- دارای حساسیت حسگر 100 تا 25600
- حداکثر سرعت شاتر 30 تا 1.4 ثانیه
- دارای حسگر CMOS
- دقت تصویر 24 پیکسل
دوربین Nikon D5500
- دارای ابعاد 12×10×7 سانتی‌متر
- وزن 420 گرم
- دارای بدنه مقاوم از جنس فیبر کربن و پلاستیک تقویت شده
- مجهز به نمایشگر 2.3 اینچی
- دارای حساسیت حسگر 100 تا 25600
- حداکثر سرعت شاتر 30 تا 1.4 ثانیه
- دارای حسگر CMOS
- دقت تصویر 24 پیکسل
دوربین Nikon D7100
- دارای ابعاد 13×10×5 سانتی‌متر
- وزن 675 گرم
- دارای بدنه مقاوم از جنس آلیاژ منیزیم و پلاستیک
- دارای حسگر CMOS
- دقت تصویر 24.1 پیکسل
تجهیزات عکاسی دندان
جهت عکسبرداری از دندان‌ها علاوه بر دوربین، قطعات جانبی عکاسی نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در ادامه قصد داریم تا تمامی تجهیزات مورد نیاز برای عکاسی دندانپزشکی را بررسی کنیم. بنابراین اگر قصد عکاسی دندانپزشکی را دارید، حتما به تجهیزات این لیست نیاز دارید.
لنز
پس از دوربین اولین قطعه مورد نیاز برای عکاسی دندانپزشکی لنز است. بهترین لنزها برای عکسبرداری از دندان، لنزهای ماکرو هستند که به پزشک یا عکاس این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به حرکت دادن دوربین و نزدیک کردن زیاد آن به دندان‌های بیمار، عکس‌هایی واضح و نزدیک از دندان‌ها بگیرد. لنزهای ماکرو با اندازه‌های 105 میلی‌متری، 90 میلی‌متری و 100 میلی‌متری می‌توانند بهترین گزینه‌ها باشند؛ چراکه این لنزها می‌توانند از فاصله نزدیک تصویر دو دندان را دربر بگیرند. از طرفی باید به بزرگنمایی لنز نیز توجه شود. لنز ماکرو قابل استفاده در عکاسی دندانپزشکی باید قدرت بزرگنمایی 1:1 داشته باشد. این امر سبب می‌شد تا با وجود کمترین فاصله لنز از دندان، عکس‌ها همچنان وضوح کافی داشته باشند.
فلاش
در عکاسی دندانپزشکی نور بسیار اهمیت دارد؛ چراکه با تابش مستقیم نور به دندان‌ها خرابی‌ها و سایر مشکلات آنها مشخص می‌شود. از این رو در حین عکاسی باید از فلاش استفاده شود. فلاش‌های ماکرو برای عکاسی دندانپزشکی گزینه مناسبی هستند. این فلاش‌ها به گونه‌ای ساخته شده‌اند که سبب می‌شود نور ایجاد شده هم به لنز و هم به سوژه (دندان) نزدیک باشد و به این ترتیب نور کافی برای عکاسی فراهم شود. برای این امر علاوه بر فلاش ماکرو می‌توان از فلاش حلقه‌ای یا رینگ لایت نیز استفاده کرد که در ادامه به آن می‌پردازیم. به طور کلی می‌توان فلاش‌های مخصوص عکاسی دندانپزشکی را به دسته‌های زیر تقسیم کرد.
- فلاش حلقه‌ای به سبب اندازه کوچک و قرارگیری در کنار لنز سبب می‌شود تا برای عکسبرداری در حین کار گزینه مناسبی باشد.
- فلاش دوتایی که در برخی موارد که فلاش حلقه‌ای به سبب براق بودن دندان و انعکاس نور قابل استفاده نیست، می‌تواند به کار گرفته شود. اگر چه این فلاش ابعاد بزرگ‌تری نسبت به فلاش حلقه‌ای دارد، اما با جای‌گذاری آن به کمک براکت‌ها در دهان، می‌توان به نور مناسبی جهت عکاسی دست یافت.
- فلاش اکسترنال که برای عکاسی خارج دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
براکت
براکت ابزاری بوده که فلاش روی آن قرار گرفته و به این ترتیب می‌توان فاصله فلاش را از دوربین و لنز تنظیم کرد. بازوهای تنظیم شونده این ابزار نیز کمک می‌کند تا بتوان زاویه عکاسی و زاویه نور را مشخص کرد.
رترکتور (Retractor) | بازکننده دهان
رترکتور که با نام بازکننده دهان نیز شناخته می‌شود، ابزاری بوده که برای باز نگه داشتن دهان در حین عکاسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ابزار دارای انواع یک سر و دو سر بوده که قدرت کنار زنندگی بالایی دارند و می‌توانند هم توسط بیمار و هم دستیار دندانپزشک به راحتی نگه داشته شوند. نکته مهم در رابطه با این ابزار این بوده که به سبب قرارگیری آن درون دهان، باید حتما استریل شود.
آینه
آینه‌ها درون دهان بیمار قرار گرفته و به این طریق کمک می‌کنند تا از زوایای مختلف از دندان‌ها عکاسی شود. آینه‌ها نیز نیاز به استریل شدن دارند. در ضمن جهت جلوگیری از بخار کردن آینه‌ها در دهان بیمار، قبل از استفاده باید آن را کمی زیر آب گرم قرار داد. آینه‌های عکاسی شامل انواع استیل، تیتانیومی و شیشه‌ای هستند که نمونه تیتانیومی آن به واسطه درخشش بیشتر و میزان خش افتادن کمتر بهترین انتخاب است.
کنتراست‌دهنده
این ابزار نیز با قرارگیری داخل دهان و ایجاد یک پس زمینه سیاه برای سوژه، به گرفتن عکس‌هایی باکیفیت بالا کمک می‌کنند. لازم به ذکر است که این ابزار نیز باید قبل و بعد از هر بار استفاده استریل گردد.
عکاسی دندانپزشکی با موبایل
امروزه با توجه به قابلیت‌های زیاد موبایل‌ها و کیفیت بالای دوربین آنها، با استفاده از برخی قطعات جانبی، می‌توان از موبایل برای عکاسی دندانپزشکی استفاده کرد. برای این منظور در ابتدا توجه کنید که موبایل استفاده شده باید نسبتا جدید بوده و از کیفیت دوربین مطلوبی برخوردار باشد. اولین ابزار جانبی مورد نیاز برای عکاسی دندانپزشکی با موبایل، لنز ماکرو مخصوص موبایل است. لنزهای ماکرو زیادی در بازار وجود دارد که مخصوص موبایل طراحی شده‌اند. از جمله این لنزها می‌توان لنز سوپر ماکرو 75 میلی‌متری را نام برد. ابزار دوم مورد نیاز برای عکاسی دندانپزشکی با موبایل، رینگ لایت مخصوص موبایل است که هر چه میزان نوردهی آن بیشتر باشد، کیفیت عکس‌ها بالاتر می‌رود. با استفاده از این دو ابزار در کنار دیگر ابزارهای عکاسی مثل کنتراست‌دهنده‌ها می‌توان عکس‌های باکیفیتی از دهان و دندان‌ها گرفت.
زاویه عکس گرفتن در دندانپزشکی
زاویه عکاسی در دندانپزشکی باید متناسب با سوژه انتخاب شود. به عبارت دیگر برای عکسبرداری از هر قسمت از دهان و هر کدام از دندان‌ها باید از زاویه دوربین متفاوتی استفاده کرد که در ادامه آنها را تفکیک کردیم.
- جهت عکاسی از نمای آرواره بالا باید از زاویه 45 درجه دوربین استفاده شود. برای این منظور باید به وسیله آینه یا رترکتورها، لب‌ها جمع شوند. نکته مهم در زمان عکاسی آرواره‌ای این بوده که آینه و لب‌ها نباید در عکس مشخص باشند.
- جهت عکاسی از نمای کامل روبه‌روی دندان‌های بالا و پایین، باید دوربین به صورت موازی با دندان‌ها قرار گیرد. با استفاده از رترکتورها باید لب‌ها باز شده و قبل از عکاسی نیز ساکشن انجام شده و به وسیله پوآر هوا دندان‌ها خشک شوند تا بزاق دهان، سبب براق شدن دندان‌ها و کاهش وضوح عکس نشود.
- برای عکسبرداری از آرواره پایین ابتدا با استفاده از آینه یا رترکتور، لب‌ها جمع می‌شوند. سپس بیمار باید زبان خود را به سقف دهان چسبانده و چانه خود را پایین قرار دهد. عکاسی نیز باید با زاویه 45 درجه دوربین انجام شود.
- عکاسی از سطح اکلوزال عقبی باید به گونه‌ای انجام شود که دندان‌ها درون عکس در یک خط مستقیم قرار گیرند. برای این منظور باید آینه‌ها داخل دهان قرار گرفته و گونه‌ها جمع شوند. عکس نیز از انعکاس دندان‌ها در آینه گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که در حین عکاسی از سطح کلوزال نیز باید با پوآر هوا دندان‌ها خشک شوند تا انعکاس بزاق وضوح عکس را کاهش ندهد.
- برای عکاسی از نمای Posterior buccal نیز باید بیمار دندان‌های خود را در حالت نیمه گاز گرفتن قرار داده و آینه تا جای ممکن داخل دهان قرار گیرد. استفاده از پوآر هوا نیز برای خشک کردن دندان‌ها الزامی است.
- جهت عکاسی از posterior bite باید آینه داخل دهان قرار گرفته و عکس از انعکاس دندان‌ها در آینه گرفته شود. نکته مهم استفاده مداوم از پوآر هوا جهت تمیز کردن آینه است. در ضمن خط اکلوزال دندان‌ها باید در وسط عکس باشد و تصویر، تمامی دندان‌های آن سمت را دربرگیرد.
- جهت عکاسی از دندان‌های جلویی باید دوربین در زاویه 0 درجه، 90 درجه و 45 درجه قرار گرفته و از تمام زوایا از دندان‌ها عکاسی شود.
رینگ لایت دندانپزشکی
همانطور که گفته شد رینگ لایت‌ها می‌توانند به جای فلاش برای عکاسی دندانپزشکی به کار گرفته شوند. رینگ لایت مخصوص این کار علاوه بر نوردهی بالا، باید بدنه مستحکمی داشته باشد تا در اثر ضربات یا آسیب‌های احتمالی دیگر دچار مشکل نشود. یک رینگ لایت مرغوب برای عکاسی دندانپزشکی باید سبک و قابل حمل باشد تا به راحتی بتوانند روی دوربین نصب شده یا همراه با آن استفاده گردد. محدوده عملکرد این محصول نیز باید مناسب عکاسی دندانپزشکی باشد. ویژگی حائز اهیمت دیگر در رینگ لایت‌های مخصوص دندانپزشکی قابلیت تنظیم نور دستی آن‌هاست. اگر چه رینگ لایت‌ها دارای قیمت‌های مختلفی هستند، اما بهتر است برای این امر، یک بار هزینه بالا صرف شده و برای مدت طولانی (2 تا 3 سال یا حتی بیشتر)، یک رینگ لایت فوق‌العاده داشت.
تا اینجا با عکاسی دندانپزشکی و تجهیزات مورد نیاز آن آشنا شدیم. بد نیست پیش از به پایان رساندن این مقاله نگاهی هم به آموزش عکاسی دندانپزشکی داشته باشیم.
آموزش فتوگرافی دندانپزشکی
در عکاسی دندانپزشکی علاوه بر دوربین مناسب، شرایط نوردهی خوب، ابزارآلات باکیفیت و زاویه‌های عکاسی که در مورد آنها صحبت شد، نکات دیگری نیز باید رعایت شود تا عکس‌ها کیفیت مطلوب را داشته باشند. اولین نکته در عکاسی دندانپزشکی این بوده که تعداد بیشتر عکس‌ها سبب می‌شود تا کیفیت عکس‌ها به مرور افزایش یابد. پس از جهات مختلف و در تعداد زیاد عکس بگیرید. در حین عکاسی دندانپزشکی ابتدا باید عکس‌های کلی صورت، فک و دندان‌ها گرفته شده و سپس به عکاسی از فاصله نزدیک و عکاسی داخل دهانی پرداخت. در حین عکاسی باید کادربندی درستی انجام شود و عکس از زوایای مختلف گرفته شود. پس از کامل شدن روند عکاسی نیز عکس‌های گرفته شده باید از لحاظ کیفیت به وسیله فتوشاپ یا دیگر ابزارهای ادیت، ویرایش شوند.
علاوه بر موارد گفته شده اگر احساس می‌کنید نیاز به آموزش تخصصی‌تر و بیشتر در این زمینه دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما در دوره‌های آموزشی آموزشگاه عکاسی دیدنگار شرکت کنید و زیر نظر اساتید حرفه‌ای عکاسی آموزش ببینید.
شما عکاس هستید یا دندانپزشک؟ به نظرتان عکاسی دندانپزشکی چقدر در زمینه انجام امور پزشکی اهمیت دارد؟ آیا تا به حال تجربه عکاسی دندانپزشکی در مطب را داشته‌اید؟ به نظرتان بهترین تجهیزات در این زمینه کدام موارد هستند؟ نظرات، سوالات و تجربیات خود را برای ما بنویسید و ما مشتاقانه پاسخگوی شما هستیم. همچنین اگر این مقاله برای شما مفید بود، آن را برای دوستانتان بفرستید.
